Συμβουλεύει η κα Ηλιάδου Αφροδίτη, Διαιτολόγος- Διατροφολόγος, Master Practitioner in Eating Disorders and Obesity
Τα τελευταία χρόνια, τα συμπληρώματα διατροφής έχουν αποκτήσει μεγάλη δημοτικότητα, καθώς όλο και περισσότεροι άνθρωποι αναζητούν τρόπους να ενισχύσουν την υγεία τους, να προλάβουν παθήσεις και να καλύψουν πιθανές ελλείψεις της διατροφής τους. Ειδικά οι γυναίκες μέσης και μεγαλύτερης ηλικίας, που συχνά αντιμετωπίζουν αλλαγές στη σωματική σύσταση και στην οστική υγεία, στρέφονται συχνά σε αυτά.
Τι είναι τα συμπληρώματα διατροφής;
Τα συμπληρώματα διατροφής είναι προϊόντα που περιέχουν θρεπτικά συστατικά όπως βιταμίνες, μέταλλα, ιχνοστοιχεία, ωφέλιμα λιπαρά οξέα ή φυτικά εκχυλίσματα. Ο σκοπός τους είναι να καλύψουν διατροφικά κενά, να ενισχύσουν το ανοσοποιητικό σύστημα, να υποστηρίξουν την υγεία των οστών, της καρδιάς και άλλων συστημάτων. Δεν είναι «μαγικά χάπια» και δεν προορίζονται να αντικαταστήσουν μια πλούσια και ποικίλη διατροφή. Ο ρόλος τους είναι υποστηρικτικός και συχνά μπορεί να είναι καθοριστικός όταν υπάρχει αυξημένη ανάγκη ή δυσκολία κάλυψης των αναγκών μόνο μέσω της διατροφής.
Συμπληρώματα στην παιδική και εφηβική ηλικία
Στην παιδική ηλικία, η ανάπτυξη του οργανισμού είναι ραγδαία και οι ανάγκες σε θρεπτικά συστατικά αυξημένες. Η βιταμίνη D είναι εξαιρετικά σημαντική, καθώς συμβάλλει στη σωστή ανάπτυξη των οστών και ενισχύει το ανοσοποιητικό. Ο σίδηρος είναι απαραίτητος για την πρόληψη της αναιμίας, που μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την πνευματική και σωματική ανάπτυξη. Επιπλέον, τα Ω-3 λιπαρά οξέα έχουν συσχετιστεί με τη γνωστική ανάπτυξη και τη βελτίωση της συγκέντρωσης.
Στην εφηβεία, το σώμα συνεχίζει να αναπτύσσεται, με έμφαση στη δημιουργία της μέγιστης οστικής μάζας. Σε αυτήν την περίοδο, η επαρκής πρόσληψη ασβεστίου και βιταμίνης D είναι ζωτικής σημασίας για τη μελλοντική υγεία των οστών. Οι πολυβιταμίνες μπορεί να βοηθήσουν εφήβους που δεν ακολουθούν μια ισορροπημένη διατροφή, ενώ οι έφηβες κοπέλες έχουν συχνά αυξημένες ανάγκες σε σίδηρο λόγω της εμμηνορρυσίας.
Συμπληρώματα στην ενήλικη ζωή
Στην ενήλικη ζωή, οι ανάγκες διαφοροποιούνται ανάλογα με τον τρόπο ζωής, τη φυσική δραστηριότητα, το άγχος και τις προσωπικές συνήθειες. Πολλοί ενήλικες παρουσιάζουν έλλειψη βιταμινών του συμπλέγματος Β, που είναι σημαντικές για τη σωστή λειτουργία του νευρικού συστήματος και την παραγωγή ενέργειας. Τα Ω-3 λιπαρά οξέα έχουν αποδειχθεί ότι προστατεύουν την καρδιά και μειώνουν τη φλεγμονή, ενώ οι αντιοξειδωτικές βιταμίνες (όπως η βιταμίνη C και η Ε) βοηθούν στην προστασία από το οξειδωτικό στρες. Παρόλα αυτά, η λήψη συμπληρωμάτων πρέπει να εξατομικεύεται, καθώς η υπερδοσολογία μπορεί να είναι επιβλαβής.
Συμπληρώματα στην εμμηνόπαυση
Η εμμηνόπαυση αποτελεί μια περίοδο μεγάλων αλλαγών για τις γυναίκες. Η μείωση των οιστρογόνων οδηγεί σε αυξημένο κίνδυνο οστεοπόρωσης, καρδιαγγειακών νοσημάτων και αλλαγών στη σύσταση του σώματος. Σε αυτό το στάδιο, η πρόσληψη ασβεστίου και βιταμίνης D είναι θεμελιώδης για τη διατήρηση της οστικής μάζας. Η βιταμίνη Κ2 και το μαγνήσιο ενισχύουν τη δράση του ασβεστίου και βοηθούν στην εναπόθεσή του στα οστά. Επιπλέον, φυτοοιστρογόνα όπως οι ισοφλαβόνες σόγιας χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση εξάψεων, ωστόσο πρέπει να λαμβάνονται με προσοχή και υπό την καθοδήγηση ειδικού.
Συμπληρώματα και συχνές παθήσεις
Η χρήση συμπληρωμάτων μπορεί να είναι πολύτιμη και σε ορισμένες παθολογικές καταστάσεις.
- Στην υπερχοληστερολαιμία, τα ω-3 λιπαρά οξέα και οι φυτοστερόλες έχουν αποδειχθεί ότι μειώνουν τα επίπεδα της LDL χοληστερόλης.
- Στην υπέρταση, το μαγνήσιο και το σκόρδο μπορούν να συμβάλουν στη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης, αλλά απαιτείται προσοχή λόγω πιθανών αλληλεπιδράσεων με φαρμακευτικές αγωγές.
- Στην οστεοπενία και την οστεοπόρωση, τα συμπληρώματα ασβεστίου, βιταμίνης D, βιταμίνης Κ2 και κολλαγόνου υποστηρίζουν την υγεία των οστών και των αρθρώσεων.
- Τέλος, για την ενίσχυση του ανοσοποιητικού και την πρόληψη συχνών κρυολογημάτων, η βιταμίνη C, ο ψευδάργυρος και η εχινάκεια είναι τα πιο γνωστά παραδείγματα.
Γνωστές αλληλεπιδράσεις με φάρμακα
Παρά τα οφέλη τους, τα συμπληρώματα διατροφής δεν είναι πάντα ακίνδυνα. Κάποια μπορεί να αλληλεπιδράσουν με φάρμακα και να επηρεάσουν τη δράση τους. Το βαλσαμόχορτο ή υπερικόν (St John’s wort), για παράδειγμα, μειώνει τη δράση των αντισυλληπτικών και ενισχύει τη δράση των αντικαταθλιπτικών. Η βιταμίνη Κ2 μειώνει την αποτελεσματικότητα των αντιπηκτικών. Τα ω-3 λιπαρά και το ιπποφαές μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο αιμορραγίας όταν συνδυάζονται με αντιαιμοπεταλιακά. Επίσης, το μαγνήσιο μπορεί να επηρεάσει την απορρόφηση ορισμένων αντιβιοτικών. Για αυτό είναι σημαντικό, πριν την έναρξη κάποιου συμπληρώματος, να ενημερώνουμε πάντα τον γιατρό ή τον διαιτολόγο μας.
Ιδανικός τρόπος λήψης
Η αποτελεσματικότητα των συμπληρωμάτων εξαρτάται και από τον τρόπο λήψης τους. Οι λιποδιαλυτές βιταμίνες (A, D, E, K) απορροφώνται καλύτερα όταν λαμβάνονται μαζί με γεύμα που περιέχει λίπος. Ο σίδηρος απορροφάται καλύτερα όταν συνδυάζεται με βιταμίνη C, αλλά η απορρόφησή του μειώνεται όταν λαμβάνεται μαζί με ασβέστιο. Το ασβέστιο απορροφάται πιο αποτελεσματικά όταν συνδυάζεται με βιταμίνη D. Τέτοιες λεπτομέρειες κάνουν μεγάλη διαφορά στην απορρόφηση και τη δράση τους.
Πότε αρκεί το φαρμακείο και πότε χρειάζεται ειδικός
Υπάρχουν περιπτώσεις όπου μπορούμε να προμηθευτούμε απλά συμπληρώματα (π.χ. πολυβιταμίνες, βιταμίνη C, Ω-3) από το φαρμακείο χωρίς να χρειάζεται ιδιαίτερη καθοδήγηση. Ωστόσο, όταν πρόκειται για συμπληρώματα που σχετίζονται με παθολογικές καταστάσεις – όπως το ασβέστιο και η βιταμίνη D σε γυναίκες με οστεοπενία ή συμπληρώματα για την υψηλή χοληστερίνη – είναι απαραίτητη η συμβουλή γιατρού ή διαιτολόγου. Μια γυναίκα με οστεοπενία, για παράδειγμα, δεν πρέπει να ξεκινήσει από μόνη της ασβέστιο χωρίς έλεγχο, γιατί υπάρχει κίνδυνος υπερασβεστιαιμίας ή λανθασμένου συνδυασμού με άλλα φάρμακα.
Μπορεί να γίνει μεγάλη συζήτηση για την πληθώρα σκευασμάτων, όμως πάντα να θυμόμαστε ότι…
Τα συμπληρώματα διατροφής δύνανται να αποτελέσουν πολύτιμο σύμμαχο στην πρόληψη και στη διατήρηση της υγείας σε όλες τις ηλικίες, από την παιδική και εφηβική μέχρι την ενήλικη ζωή και την εμμηνόπαυση. Η χρήση τους οφείλει να γίνεται με προσοχή, σωστή ενημέρωση και, όταν χρειάζεται, με τη συμβολή ειδικού. Η ισορροπημένη διατροφή παραμένει η βάση για την καλή υγεία, ενώ τα συμπληρώματα έρχονται να καλύψουν τα κενά και να ενισχύσουν τον οργανισμό μας, όπου χρειάζεται.
