Μητρικός Θηλασμός

Ο μητρικός θηλασμός είναι κάτι πολύ περισσότερο από ένας τρόπος διατροφής του βρέφους.

Η υπέροχη του μητρικού θηλασμού γάλακτος για την διατροφή του βρέφους είναι αδιαμφισβήτητη, ενώ παράλληλα ο μητρικός θηλασμός είναι μια μοναδική εμπειρία επικοινωνίας της μητέρας με το βρέφος, στην οποία συμμετέχουν όλες η αισθήσεις.

Όταν βρέφος είναι στην αγκαλιά της μαμάς του και θηλάζει , μπορεί εύκολα να κοιτάξει το βλέμμα της, να ακούσει την φωνή της, να μυρίσει το άρωμα της, να νιώσει το χάδι και την αγάπη της, έτσι αναπτύσσεται μια ιδιαίτερη επικοινωνία που οδηγεί σε μια μοναδική σχέση μεταξύ τους.

Η σύσταση του μητρικού γάλακτος αλλάζει μέρα με την μέρα. Της πρώτες 6 έως 10 μέρες, μετά τον τοκετό, το γάλα που παράγεται ονομάζεται πύαρ. Το οποίο είναι φτωχότερο σε λακτόζη, λίπος και θερμίδες, αλλά πλουσιότερο σε βιταμίνες Α, C, Ε, ιχνοστοιχεία και πρωτεΐνες. Επίσης είναι πιο πλούσιο σε κύτταρα, ανοσοσφαιρίνες και άλλους αντιμικροβιακούς παράγοντες που προστατεύουν το νεογέννητο από λοιμώξεις.

Το ώριμο γάλα περιέχει μικρότερη ποσότητα πρωτεϊνών σε σχέση με το αγελαδινό γάλα. Εκ των οποίων ένα μικρό ποσοστό είναι καζεΐνες σε σχέση με το αγελαδινό γάλα όπου το μεγαλύτερο μέρος των πρωτεϊνών είναι καζεΐνες. Οι καζεΐνες όταν έρθουν σε επαφή με το όξινο περιβάλλον του στόμαχου σχηματίζουν δυσδιάλυτα πήγματα.
Το μητρικό γάλα περιέχει ανοσοσφαιρίνες και προστατεύουν το νεογνό από λοιμώξεις.

Σύσταση μητρικού γάλακτος

Πρωτεΐνες

Το μητρικό γάλα είναι πλούσιο σε πρωτεΐνες, η σχέση και η σύσταση των οποίων, είναι ιδανική για το ανώριμο ακόμα πεπτικό σύστημα του νεογνού. Έτσι, οι πρωτεΐνες του μητρικού γάλακτος απορροφώνται εξολοκλήρου από το έντερο του μωρού, ενώ αντίθετα ένα μέρος από το ξένο γάλα αποβάλλεται άπεπτο με τα κόπρανα. Γι΄ αυτό το λόγο τα μωρά που θηλάζουν χρειάζονται μικρότερες ποσότητες γάλακτος για να πάρουν βάρος, από ότι αυτά που δεν θηλάζουν, μια και μπορούν να απορροφήσουν στο μέγιστο τις πρωτεΐνες και τα άλλα συστατικά του.

Το μητρικό γάλα είναι πλούσιο σε νουκλεοτίδια, τα οποία ενισχύουν το αμυντικό σύστημα του μωρού και παίζουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη του μωρού και κυρίως στην ανάπτυξη του εντέρου, καθώς βοηθούν και στην βιοδιαθεσιμότητα του σιδήρου.

Είναι πλούσιο σε ταυρίνη συγκρινόμενο με το αγελαδινό γάλα, η οποία είναι απαραίτητη για την σταθερότητα των κυτταρικών μεμβρανών, την ωρίμανση του εγκέφαλου και την ανάπτυξη του αμφιβληστροειδή.

Ένζυμα και ορμόνες

Τα αντισώματα και τα ένζυμα είναι ουσίες πολύπλοκες, που δεν μπορούν να κατασκευαστούν από τη βιομηχανία, είναι δηλαδή αναντικατάστατες!

Υδατάνθρακες

Το μητρικό γάλα είναι πλούσιο σε λακτόζη, που συντίθεται στο μαζικό αδένα και είναι από τις κυριότερες πήγες ενέργειας για το μωρό. Το γάλα της αγελάδας περιέχει πολύ μικρότερη ποσότητα λακτόζης, σε σχέση με το μητρικό γάλα. Έτσι στο γάλα αγελάδας προστίθεται ζάχαρη για να μοιάζει περισσότερο στο ανθρώπινο γάλα

Λίπη

Τα λίπη του μητρικού γάλακτος είναι κυρίως τριγλυκερίδια, δηλαδή μακράς αλύσου, ακόρεστα, λιπαρά οξέα, έχουν δηλαδή, τέτοια σύνθεση που τα κάνει πιο εύπεπτα από αυτά του αγελαδινού γάλακτος, το οποίο περιέχει κυρίως λιπαρά οξέα βραχείας αλύσου.

Η εισαγωγή στο διαιτολόγιο της μητέρας φυτικών ελαίων έχει αυξήσει την περιεκτικότητα του μητρικού γάλακτος σε ακόρεστα λιπαρά οξέα, σε σχέση με το γάλα αγελάδας που περιέχει κορεσμένα λιπαρά οξέα.
Τα λίπη είναι η σημαντικότερη πηγή ενέργειας, βοηθούν στην ανάπτυξη του εγκεφάλου, βοηθούν την απορρόφηση των λιποδιαλυτών βιταμινών, και παίζουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της όρασης.

Μέταλλα και ιχνοστοιχεία

Το μητρικό γάλα περιέχει μικρότερες ποσότητες καλίου, νατρίου, ασβεστίου. Έτσι το χαμηλό οσμωτικό φορτίο δεν επιβαρύνει τους ανώριμους νεφρούς του μωρού. Το ασβέστιο και ο σίδηρος απορροφάται σε πολύ μεγαλύτερο ποσοστό από ότι στο γάλα αγελάδας.

Βιταμίνες

Στο μητρικό γάλα η περιεκτικότητα σε βιταμίνες εξαρτάται από την διατροφή της μητέρας, γενικά όμως ανεπάρκεια βιταμινών είναι εξαιρετικά σπάνια

Πλεονεκτήματα του μητρικού θηλασμού για το παιδί

 1.Ιδανική σύνθεση γάλακτος για τη σωματική του ανάπτυξη και για την πρόληψη της παχυσαρκίας. Τα βρέφη που θηλάζουν έχουν λιγότερες πιθανότητες να γίνουν παχύσαρκα στην ενήλικο ζωή.

2.Τα βρέφη που θηλάζουν νοσούν σπανιότερα από ιογενείς και μικροβιακές λοιμώξεις

• Οξεία μέση ωτίτιδα: έχει παρατηρηθεί ότι τα βρέφη που θηλάζουν νοσούν σπανιότερα από οξεία μέση ωτίτιδα, όχι μόνο κατά την διάρκεια του θηλασμού αλλά και για αρκετά χρόνια αργότερα.
• Βρογχιολίτιδα: επίσης παρατηρείται πιο σπάνια στα θηλάζοντα βρέφη, και αυτό γιατί το μητρικό γάλα περιέχει αντισώματα έναντι του αναπνευστικού συγκυτιακού ιού (ο συχνότερος ιός που προκαλεί βρογχιολίτιδα σε μικρή ηλικία).
• Γαστρεντερίτιδα: η συχνότητα της γαστρεντερίτιδας από ιούς ή από μικρόβια διαφέρει σε συχνότητα στα θηλάζοντα σε σχέση με τα μη θηλάζοντα βρέφη, αλλά και η κλινική εικόνα είναι ηπιότερη στα βρέφη που θηλάζουν. Αυτά οφείλεται στην περιεκτικότητα του μητρικού γάλακτος σε ειδικά αντισώματα καθώς και στην τοπική δράση του γάλακτος στον εντερικό αυλό.

Γενικά, όλες ιογενείς και μικροβιακές λοιμώξεις είναι σπανιότερες και ηπιότερες στα βρέφη που θηλάζουν.

3. προστασία από χρόνια νοσήματα

• Μειωμένος κίνδυνος νεανικού διαβήτη. Ο ινσουλινοεξαρτόμενος σακχαρώδης διαβήτης παρατηρείται σε μικρότερο ποσοστό και εμφανίζεται σε μεγαλύτερη ηλικία στα παιδιά που θήλασαν. Επίσης αναφέρεται ότι όσο περισσότερο θήλασαν τόσο μικρότερος είναι ο κίνδυνος για ανάπτυξη διαβήτη.
• Ελάττωση της συχνότητας του παιδικού καρκίνου. Τα βρέφη που θήλασαν για έξι μήνες τουλάχιστον έχουν μειωμένο κίνδυνο για λευχαιμία και λέμφωμα.
• Πρόληψη καρδιαγγειακών νοσημάτων
• Πρόληψη αλλεργικών καταστάσεων. Τα βρέφη που έχουν πιθανότητες να αναπτύξουν αλλεργική νόσο (ατοπική δερματίτιδα, άσθμα, αλλεργική ρινίτιδα, τροφική αλλεργία), αν θηλάσουν θα εκδηλώνουν σπανιότερα, σε μεγαλύτερη ηλικία και με πιο ήπια εικόνα τα νοσήματα αυτά που έχουν αλλεργικό υπόστρωμα.

4. Μείωση της τερηδόνας. Το μητρικό γάλα περιέχει προστατευτικές ουσίες για τα δόντια.

5. Αύξηση του δείκτη νοημοσύνης. Ο μητρικός θηλασμός βοηθάει στην πνευματική ανάπτυξη, την αυτοπεποίθηση, την ωριμότητα και την ανεξαρτησία του παιδιού. Άτομα που θήλασαν έναν μήνα σε σχέση με άτομα που θήλασαν επτά έως εννέα μήνες, είχαν 7 μονάδες διαφορά στο δείκτη νοημοσύνης και η διαφορά αυτή ήταν ανάλογη με τους μήνες που θήλασαν.

6. Η πιο κατάλληλη τροφή για πολλές ασθένειες της νεογνικής και βρεφικής ηλικίας, όπως είναι το σύνδρομο δυσαπορρόφησης, η δυσανεξία στο γάλα αγελάδος, η επίμονη διάρροια, η ελκώδης κολίτιδα, η νεκρωτική εντεροκολίτιδα, οι χειρουργικές επεμβάσεις του πεπτικού, η σηψαιμία, η ανεπάρκεια της IgA ανοσοσφαιρίνης.

7. Συμβάλει στην καλή ψυχική υγεία. Η προσκόλληση στο στήθος διατηρεί το δεσμό μεταξύ της μαμάς και του παιδιού που δημιουργήθηκε κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, κάτι πολύ σημαντικό για την ψυχοσωματική ανάπτυξη του βρέφους

8. Αύξηση της επιβίωσης των πρόωρων. Ειδικά για τα πρόωρα είναι ιδανική και μοναδική τροφή, καθώς το γάλα μητέρων που γεννούν πρόωρα προσαρμόζεται στις ανάγκες του νεογέννητου, έτσι έχει μεγαλύτερη περιεκτικότητα α) πρωτεϊνών, που είναι απαραίτητες για την ανάπτυξη του νεογέννητου. β) λιπαρών οξέων, που είναι απαραίτητα για την ανάπτυξη του εγκεφάλου από το γάλα μητέρων που γεννούν κανονικά και γ) λευκοκύτταρων και ανοσοσφαιρινων που ενισχύουν την άμυνα του μωρού.

9. Άσηπτες συνθήκες σίτισης και σωστή θερμοκρασία χορηγούμενου γάλακτος, καθώς το μητρικό γάλα χορηγείται απ΄ ευθείας από το μαστό της μητέρας.

10. Ειδικά ένζυμα που περιέχονται στο μητρικό γάλα διευκολύνουν την πέψη, με αποτέλεσμα τα μωρά που θηλάζουν να μην παθαίνουν δυσκοιλιότητα.

11. Το μητρικό γάλα υπάρχει μία φυσική ηρεμιστική ουσία, που συμβάλλει στην ηρεμία του βρέφους.

12. Οι θηλαστικές κινήσεις που κάνει το βρέφος έχει σαν με αποτέλεσμα να δυναμώνουν οι μύες και τα ούλα του, ενώ τα δόντια του βγαίνουν γερά και χωρίς μελλοντικά προβλήματα.

Για τη μητέρα

1. Ευκολότερη απώλεια του βάρους, που αποκτήθηκε κατά την εγκυμοσύνη, καθώς το αποθηκευμένο λίπος χρησιμοποιείται για την παραγωγή γάλακτος
2. Η μάνα όταν θηλάζει το μωρό της αισθάνεται συναισθηματική πληρότητα, έχει μεγαλύτερη αυτοεκτίμηση, αναπτύσσει γρηγορότερα δεσμό με το μωρό της και εγκαταλείπουν τα μωρά τους σπανιότερα.
3. Όταν το μωρό θηλάζει, αντανακλαστικά η μήτρα συσπάται και ευκολότερα παλινδρομεί στο μέγεθος που είχε πριν από την εγκυμοσύνη.
4. Όσο καιρό η μητέρα θηλάζει, εμποδίζεται φυσιολογικά η σύλληψη για 3- 12 μήνες ,με την προϋπόθεση ότι το βρέφος θηλάζει συχνά. Προσοχή όμως, να μην βασισθείτε μόνο στο θηλασμό γιατί έχει μεγάλο ποσοστό αποτυχίας(25%).
5. Προστασία από χρόνια νοσήματα:
   • Μείωση της συχνότητας καρκίνου του ενδομητρίου.
   • Από τον καρκίνο του μαστού
   • Προστασία από οστεοπόρωση. Οι γυναίκες που θηλάζουν έχουν μικρότερα ποσοστά καταγμάτων και λιγότερες πιθανότητες για την εμφάνιση οστεοπόρωσης μετά την εμμηνόπαυση.

6. Εύκολος και οικονομικός τρόπος στη σίτιση του παιδιού. Ο μητρικός θηλασμός δεν απαιτεί χρόνο παρασκευής του γάλακτος και δεν κοστίζει τίποτα.

Ο δεκάλογος του επιτυχημένου θηλασμού

1. Η ενημέρωση της μητέρας για τα πλεονεκτήματα του μητρικού θηλασμού.
2. Ο θηλασμός πρέπει να αρχίζει το πρώτο ημίωρο μετά τον τοκετό, με τη βοήθεια εκπαιδευμένου προσωπικού. Αν ο θηλασμός αργήσει για περισσότερο από 36 ώρες θα εξασθένηση το αυτόματο αντανακλαστικό του θηλασμού που έχουν όλα τα νεογέννητα από τα πρώτα λεπτά της γέννησης τους.
3. Η συχνότητα του θηλασμού εξαρτάται αποκλειστικά από τις απαιτήσεις του νεογνού. Ειδικά τις πρώτες εβδομάδες θηλάζουν έως 12 φορές το 24ωρο. Το μητρικό γάλα μένει στο στομάχι για 90 λεπτά, ενώ το ξένο για αρκετές ώρες, άρα είναι φυσιολογικό το βρέφος που θηλάζει να πεινάει πιο συχνά.
4. Η αποφυγή της χορήγησης συμπληρώματος ξένου γάλακτος. Η παραγωγή του μητρικού γάλακτος είναι ανάλογη με τις ανάγκες του νεογέννητου και του βρέφους, ανεξαρτήτως του μεγέθους του μαστού, το οποίο δεν παίζει ρόλο. Βρέφη που θήλασαν για πολύ καιρό, ανήκουν στην ομάδα των βρεφών που δεν πήραν ξένο γάλα στο μαιευτήριο.
5. Η σωστή στάση τόσο της μητέρας, όσο και του παιδιού. Η μητέρα πρέπει να κρατά σωστά το διογκωμένο μαστό, ώστε να μην αποφράσσονται από αυτόν τα ρουθούνια του νεογνού.
6. Το καλύτερο ερέθισμα για την παραγωγή γάλακτος είναι η κένωση και των δύο μαστών.
7. Η τήρηση των κανόνων καθαριότητας, όπως πλύσιμο της θηλής και των χεριών της μητέρας, πριν το θηλασμό, προστατεύει από επιπλοκές, που μπορεί να επηρεάσουν τον θηλασμό
8. Αποφεύγεται η χρήση πιπίλας, ειδικά τον πρώτο καιρό, γιατί μπορεί να προκαλέσει σύγχυση θηλών και να αρνείται να θηλάσει.
9. Ανωμαλίες στις θηλές (επίπεδες ή εισέχουσες), πρέπει να διορθώνονται στο τελευταίο τρίμηνο της εγκυμοσύνης.
10. Τα κριτήρια για την επιτυχία του θηλασμού από την πλευρά του νεογνού είναι τα ικανοποιητικά διαστήματα ύπνου του, η αύξηση βάρους του και οι φυσιολογικές κενώσεις, ενώ από τη μητέρα είναι η απουσία παθολογικών εκδηλώσεων.

Συμπεράσματα

Ο μητρικός θηλασμός είναι δικαίωμα κάθε νεογέννητου και είναι το καλύτερο Δώρο που μπορεί να κάνει η μητέρα στο παιδί της πρέπει να γίνεται σωστή ενημέρωση της μητέρας για τα πλεονεκτήματα του μητρικού θηλασμού για το βρέφος και για την ίδια.

Συμβουλεύει η κα Αλεξάνδρα Κατσαφάδου, Παιδίατρος