Τεστοστερόνη

Τι είναι η τεστοστερόνη;

Η τεστοστερόνη είναι μια αναβολική ορμόνη και ανήκει σε μια ομάδα στεροειδών ορμονών που παράγονται από τη χοληστερόλη. Η ομάδα αυτή ονομάζεται «ανδρογόνα» και παράγεται κυρίως από τους όρχεις στους άνδρες και από τις ωοθήκες στις γυναίκες. Μια μικρή ποσότητα παράγεται επίσης και από τα επινεφρίδια. Τα επίπεδα της τεστοστερόνης στους άντρες είναι πολύ μεγαλύτερα από ότι στις γυναίκες.

Ποιες είναι οι επιδράσεις της τεστοστερόνης στον οργανισμό;

Στους άνδρες…

  • Διαφοροποιεί τα αναπαραγωγικά όργανα του άντρα από της γυναίκας και συμβάλει καταλυτικά στην ανάπτυξή τους.
  • Επιφέρει τα δευτερογενή χαρακτηριστικά του αντρικού φύλλου: τριχοφυΐα, πάχυνση της φωνής, αυξημένη μυϊκή μάζα και λιπαρότητα -βασική προδιάθεση για ακμή-, αντρικού τύπου κατανομή του λίπους.
  • Δίνει το έναυσμα για την παραγωγή σπέρματος.
  • Αντιπαλεύει τη δράση των οιστρογόνων στην αύξηση των μαστών.
  • Συμμετέχει στην εκδήλωση της ερωτικής ορμής και πιθανόν εντείνει την επιθετική συμπεριφορά.
  • Συμβάλλει μερικώς στην ανάπτυξη της μυϊκής μάζας.
  • Αυξάνει την οστική πυκνότητα και τελικά ολοκληρώνει την οστική ανάπτυξη κατά την εφηβεία, επιταχύνοντας την σύγκληση των επιφύσεων(σημεία που το οστό αναπτύσσεται σε μήκος).
  • Διεγείρει την έκκριση ερυθροποιητίνης από τους νεφρούς και αυτός είναι ο κύριος λόγος για τον οποίο οι άνδρες έχουν υψηλότερο αιματοκρίτη σε σχέση με τις γυναίκες.

Στις γυναίκες…

  • Προκαλεί αυξημένη τριχοφυΐα.
  • Συμβάλλει στην ανάπτυξη μυϊκής μάζας.
  • Συμβάλλει στην ανάπτυξη οστικής μάζας.
  • Επιδρά στην ψυχική διάθεση.
  • Διατηρεί την ερωτική ορμή.

Ποιες είναι οι συνέπειες έλλειψης τεστοστερόνης;

Στους άνδρες…

Η παθολογική έλλειψη τεστοστερόνης μπορεί να οδηγήσει σε:

  • ελάττωση της οστικής πυκνότητας και να αύξηση του κινδύνου κατάγματος.
  • Μείωση της ανάπτυξης των αναπαραγωγικών οργάνων κατά την εφηβεία και των δευτερευόντων χαρακτηριστικών του φύλου.
  • Μείωση της ερωτικής επιθυμίας.
  • Κούραση
  • Κατάθλιψη
  • Η ελάττωση της τεστοστερόνης με την ηλικία φαίνετε ότι συμβάλει στην εμφάνιση αθηροσκλήρωσης.
    Η φυσιολογική μείωση των επιπέδων της που παρατηρείται συνήθως μετά την ηλικία των 40 ετών αποτελεί μια από τις αιτίες της οστεοπόρωσης στους άνδρες, η οποία εμφανίζεται συνήθως μετά την ηλικία των 50 ετών.

Στις γυναίκες…

Η μέγιστη παραγωγή τεστοστερόνης στις γυναίκες παρατηρείται κατά την πρώιμη εφηβεία, ενώ κατά την ενήλικη ζωή η παραγωγή της αρχίζει σταδιακά να ελαττώνεται.

Σε φυσιολογική εμμηνόπαυση έχουμε μείωση της παραγωγής οιστρογόνων από τις ωοθήκες, χωρίς απαραίτητα αυτό να συνεπάγεται μείωση της παραγωγής ανδρογόνων, κάτι που συμβαίνει όμως φυσιολογικά και στα δύο φύλλα σε αυτή την ηλικία.

Η έλλειψη τεστοστερόνης μπορεί να οφείλεται βέβαια και σε παθολογικές καταστάσεις.

Τα πιο κοινά συμπτώματα έλλειψης τεστοστερόνης στις γυναίκες είναι:

  • Έλλειψη ερωτικής επιθυμίας.
  • Ελάττωση ηβικής τριχοφυΐας.
  • Ελάττωση μυϊκής μάζας.
  • Ελάττωση οστικής μάζας.
  • Διαταραχές στη διάθεση.
  • Αϋπνία
  • Πονοκέφαλος

Ποιες είναι οι συνέπειες αυξημένων επιπέδων τεστοστερόνης;

Στους άνδρες…

Τα επίπεδά της μπορεί να αυξάνονται είτε από παθολογικά αίτια είτε από ανεξέλεγκτη εξωγενή χορήγηση(ανδρογόνα αναβολικά στεροειδή που χρησιμοποιούνται κυρίως από αθλητές υψηλού επιπέδου).

Αυτό μπορεί να οδηγήσει στα παρακάτω:

  • μειωμένο ανάστημα κατά την ανάπτυξη
  • ακμή
  • αυξημένο κίνδυνο για καρκίνο του προστάτη
  • υπογοναδισμό και στυτική δυσλειτουργία
  • νεφρική και ηπατική δυσλειτουργία
  • γυναικομαστία

Στις γυναίκες…

Στις γυναίκες τα αυξημένα επίπεδα μπορεί να οφείλονται σε ασθένειες των επινεφριδίων και να οδηγήσουν σε μια κατάσταση αρρενοποίησης, όπου η γυναικεία κατανομή του λίπους εξαφανίζεται, εμφανίζεται ανδρική τριχοφυΐα, πάχυνση της χροιάς της φωνής, ακμή, διαταραχές του κύκλου, μεγέθυνση της μυϊκής μάζας και σμίκρυνση των μαστών.

Ποια είναι η σχέση της τεστοστερόνης με την οστεοπόρωση;

Η μείωση των επιπέδων της ελεύθερης τεστοστερόνης στον ορό του αίματος που παρατηρείται -όσο αυξάνεται η ηλικία- σχετίζεται με απώλεια οστικής μάζας και είναι μια από τις αιτίες εμφάνισης οστεοπόρωσης στους άνδρες. Τα μειωμένα επίπεδα στις γυναίκες έχουν επίσης συσχετιστεί με ελαττωμένη οστική πυκνότητα.

Πως μπορούν οι διατροφικές συνήθειες να επηρεάσουν τα επίπεδα τεστοστερόνης;

Η ισορροπημένη διατροφή παίζει σημαντικό ρόλο στην παραγωγή τεστοστερόνης. Μελέτες έχουν δείξει ότι σε παχύσαρκους άνδρες, ελαττώνονται τα επίπεδα τεστοστερόνης και παρατηρείται σοβαρού βαθμού υπογοναδισμός. Αυτό όμως δεν φαίνεται να οφείλεται μόνο στο αυξημένο σωματικό βάρος αλλά και σε λανθασμένες διατροφικές συνήθειες και δυσλειτουργία του μεταβολισμού.

Γενικά, η διατροφή πλούσια σε φυτικές ίνες με επαρκείς ποσότητες φρούτων, λαχανικών και ολικής αλέσεως προϊόντων, χαμηλή σε λίπος και ζωικές πρωτεΐνες αλλά υψηλή σε καλά λιπαρά (Ω3,Ω6,Ω9) που περιέχονται στα θαλασσινά και στο ελαιόλαδο έχει δειχθεί ότι αυξάνει τα επίπεδα της τεστοστερόνης (μέσω της διατήρησης υγιούς βάρους και ρύθμισης των επιπέδων ινσουλίνης).

Είναι ασφαλής η χορήγηση τεστοστερόνης;

Σε άνδρες που έχουν έλλειψη είναι αποτελεσματική μετά από ιατρική παρακολούθηση και χορήγηση. Για τις γυναίκες το θέμα είναι ακόμη υπό διερεύνηση. Ωστόσο, θα πρέπει πάντα να έχουμε στο μυαλό μας πως η ανεξέλεγκτη χρήση της από αθλούμενους για αύξηση της απόδοσης και της μυϊκής μάζας μπορεί να έχει καταστροφικές συνέπειες για την υγεία.

Συμβουλεύει η κα Έφη Γρηγορίου, Διαιτολόγος – Διατροφολόγος

Μοιράσου τη γνώση. Κοινοποίησε το!