Η οστεοπόρωση είναι μία μεταβολική νόσος των οστών η οποία σταδιακά τα αποδυναμώνει ελαττώνοντας την πυκνότητά τους. Κατάγματα που μπορεί να προκύψουν στα εύθραυστα οστά, είναι συνήθως ο τρόπος που οι πιο πολλοί αντιλαμβάνονται τη νόσο.
Ποια είναι η σχέση της οδοντιατρικής με την οστεοπόρωση;
Η εμπλοκή του οδοντιάτρου στο θέμα της οστεοπόρωσης έρχεται πριν από την διάγνωση της στον εκάστοτε ασθενή, αλλά κυρίως μετά από τη ρύθμισή της με φαρμακευτική αγωγή.
Πώς μπορεί ο οδοντίατρός μου να συμβάλει στη διάγνωση της οστεοπόρωσης;
Τακτικές επισκέψεις στον οδοντίατρό σας μπορούν να τον βοηθήσουν να υποψιαστεί τη νόσο, βάσει παρατηρήσεών του, πάντα σε σχέση με την προηγούμενή σας εικόνα. Έτσι ο οδοντίατρος μπορεί να σας παραπέμψει σε κάποιον ειδικό για τη νόσο γιατρό, ο οποίος μπορεί να τη διαγνώσει και να ξεκινήσει την κατάλληλη θεραπεία.
Πιο αναλυτικά, ο οδοντίατρος θα βασιστεί στο ιατρικό σας ιστορικό, καθώς και στην κλινική και ακτινογραφική εξέταση στην οποία θα προβεί.
Στο ιστορικό, στοιχεία όπως η εμμηνόπαυση, η έλλειψη ασβεστίου, το κάπνισμα, η κληρονομικότητα, η υπερβολική λήψη αλκοόλ και καφείνης, ακόμη και ο αδρανής τρόπος ζωής προιδεάζουν τον οδοντίατρο. Ακόμη, οστεοπόρωση υποδηλώνει η ακτινογραφική εικόνα μείωσης της οστικής πυκνότητας στη γνάθο και στο φατνιακό οστό, δηλαδή το οστό γύρω από τα δόντια, χρόνο με το χρόνο.
Τέλος, η κλινική εικόνα απώλειας οστού στη γνάθο και το φατνιακό οστό, η απώλεια δοντιών, οι νόσοι του περιοδοντίου και των ούλων, αλλά και οι προοδευτικά πιο «χαλαρές» οδοντοστοιχίες είναι ενδείξεις ότι υπάρχει απώλεια οστού και σε άλλα σημεία του σώματος.
Πώς επηρεάζει την οδοντιατρική μου θεραπεία η οστεοπόρωση;
Η ίδια η νόσος, σα νόσος, δεν αποτελεί εμπόδιο στην άσκηση της οδοντιατρικής. Αυτό που απαιτεί την προσοχή του οδοντιατρου και, φυσικά, του ασθενούς, είναι η φαρμακευτική αγωγή που ακολουθειται. Αυτό γιατί υπάρχει μια κατηγορία φαρμάκων, τα διφωσφονικά, τα οποία δίνονται σε ασθενείς με οστεοπόρωση από τα οποία προκύπτουν κάποιοι περιορισμοί στην οδοντιατρική θεραπευτική προσέγγιση.
Υπάρχουν δύο μορφές διφωσφονικών, αυτά που παίρνει ο ασθενής από το στόμα και τα ενέσιμα. Αυτά τα φάρμακα, αν δεν ληφθούν υπόψη κατά τη θεραπεία, ενέχουν τον κίνδυνο οστεονέκρωσης, που δημιουργείται όταν υπάρχει ανάγκη για επούλωση ενός τραύματος, όπως είναι εκείνο μετά από εξαγωγή.
Έχει διαφορά αν παίρνω ενέσιμα φάρμακα ή φάρμακα από το στόμα;
Έχει διαφορά για τις δράσεις που πρέπει να γίνουν. Γενικά, τα ενέσιμα φάρμακα απαιτούν πιο πολλή προσοχή, γιατί σε αυτά έχουν αναφερθεί τα περισσότερα περιστατικά οστεονέκρωσης.
Τι πρέπει να κάνω εγώ, ως ασθενής, αν λαμβάνω ήδη ή θα ξεκινήσω να λαμβάνω ενέσιμα διφωσφονικά φάρμακα;
Αυτό που εσείς χρειάζεται να κάνετε είναι να ενημερώσετε τον οδοντίατρό σας ότι παίρνετε ή θα πάρετε τα συγκεκριμένα ενέσιμα φάρμακα, και επίσης, σύμφωνα με της οδηγίες του οδοντιάτρου να είστε ιδιαιτέρως επιμελείς με τη στοματική σας υγιεινή.
Τι θα κάνει ο οδοντίατρος στην περίπτωση που θα πάρω αυτά τα φάρμακα στο μέλλον;
Θα συνεννοηθεί με το γιατρό σας για να καταστρώσουν ένα σχέδιο θεραπείας. Θα πρέπει να προηγηθεί έλεγχος, κλινικά και ακτινογραφικά. Όλα τα δόντια σας που είναι σίγουρο, ή έστω αμφίβολο, ότι δεν μπορούν να αποκατασταθούν πρέπει να εξαχθούν τουλάχιστον ένα μήνα πριν την έναρξη της θεραπείας.
Όλα τα υπολοιπα δόντια πρέπει να αποκατασταθούν πλήρως, ενώ θα πρέπει να υποβληθείτε σε περιοδοντική θεραπεία για να μην υπάρχει φλεγμονή στα ούλα σας. Ο οδοντίατρός σας θα σας επιδιορθώσει ή και θα αντικαταστήσει τις οδοντοστοιχίες ή μηχανήματα που έχετε στο στόμα σας, για να μην τραυματίζουν ή ενοχλούν, ενώ θα σας εκπαιδεύσει στο σωστό τρόπο βουρτσίσματος.
Τι μπορεί να κάνει όμως ο οδοντίατρος αν είμαι ήδη υπό αγωγή;
Ο οδοντίατρος πρέπει να σας υποβάλλει σε συχνό πρόγραμμα επανελέγχων (ανά 3μηνο), με συχνές φθοριώσεις. Απαγορεύονται εξαγωγές και άλλες χειρουργικές επεμβάσεις (όπως τοποθέτηση εμφυτευμάτων), η περιοδοντική και η ορθοδοντική θεραπεία. Επιτρέπονται, όμως, οι καθαρισμοί, η τοπική αναισθησία, σφραγίσματα, προσθετικές εργασίες και εργασίες για ακινητοποίηση των δοντιών, αλλά και οι απονευρώσεις.
Στην απόλυτη ανάγκη εξαγωγής, θα σας δοθεί ισχυρή αντιβίωση, αντιμικροβιακά στοματικά διαλύματα και, φυσικά, ο οδοντίατρός σας θα σας έχει υπο στενή παρακολούθηση.
Ποια η διαφορά, όμως, αν παίρνω ή θα πάρω φάρμακα της κατηγορίας των διφωσφονικών από το στόμα;
Σε αυτή την περίπτωση, το πιο σημαντικό είναι να ενημερώσετε τον οδοντίατρό σας για το πόσο καιρό παιρνετε αυτά τα συγκεκριμένα φάρμακα.
Ποιο χρονικό σημείο θεωρείται σημαντικό κατά τη διάρκεια της αγωγής για την οστεοπόρωση σε σχέση με την οδοντιατρική θεραπεία;
Το σημείο που καθορίζει την αλλαγή στη θεραπευτική προσέγγιση είναι τα 3 χρόνια μετά τη λήψη του φαρμάκου.
Επομένως, ποιος είναι ο ρόλος του οδοντιάτρου κατά την έναρξη και μέχρι τα 3 χρόνια της θεραπείας;
Πριν την έναρξη και έως και τρία χρόνια μετά την έναρξη της θεραπείας θα πρέπει οπωσδήποτε να γίνει πλήρης ακτινογραφικός και κλινικός έλεγχος. Ο οδοντίατρός σας θα αποκαταστήσει όλες τις βλάβες που μπορεί να αποτελούν εστίες φλεγμονής στα δόντια και θα θεραπεύσει τα ούλα σας. Θα επιδιορθώσει ή θα αντικαταστήσει τις οδοντοστοιχίες ή τα μηχανήματα και, φυσικά, θα σας εκπαιδεύσει στη σωστή στοματική υγιεινή.
Αν δε λαμβάνετε άλλα φάρμακα, που σε συνδυασμό με τα διφωσφονικά το απαγορεύουν, επιτρέπονται οι χειρουργικές επεμβάσεις. Ακόμη και η τοποθέτηση εμφυτευμάτων επιτρέπεται, αφού όμως γίνει διακοπή του φαρμάκου τρεις μήνες πριν και τρεις μήνες μετά την επέμβαση.
Τι διαδικασία πρέπει να ακολουθώ από τα 3 χρόνια λήψης φαρμακευτικής αγωγής των πόσιμων διφωσφονικών και μετά;
Εάν έχουν περάσει 3 χρόνια από την έναρξη της θεραπείας, θα μπείτε σε ένα πρόγραμμα τακτικών επανελέγχων και θα πρέπει να έχετε πάρα πολύ καλή στοματική υγιεινή. Για επεμβάσεις, θα πρέπει να διακοπεί το φάρμακο για 3-6 μήνες πριν την επέμβαση και μέχρι την πλήρη επούλωση του οστού. Ενώ, τέλος, όλες οι επεμβάσεις πρέπει να είναι όσο πιο ατραυματικές γίνεται.
Υπάρχει τίποτα άλλο που πρέπει να ξέρω;
Είναι καλό να γνωρίζετε ότι διφωσφονικά δεν παίρνουν μόνο οι ασθενείς με οστεοπόρωση, αλλά και με οστεοπενία, νόσο του Paget, ατελή οστεογένεση, πολλαπλούν μυέλωμα, αλλά και με οστικές μεταστάσεις άλλων νεοπλασμάτων.
Επίσης είναι σημαντικό, να μη θεωρήσετε ότι τα διφωσφονικά σας καθιστούν «προβληματικό» ως ασθενή. Θέλουν μία προσοχή επιπλέον, από μέρους σας, ως προς την φροντίδα της στοματικής υγιεινής, αλλά είναι μια πολύ καλή επιλογή που συμβάλλει στη αντιμετώπιση της νόσου.
Συνοψίζοντας, είναι κατανοητό ότι όλα αυτά είναι δύσκολο να τα έχετε στο μυαλό σας. Αυτό που πρέπει εσείς να κάνετε, είναι να είστε συνεπείς στο ραντεβού σας με τον οδοντίατρό σας, ώστε εκείνος να μπορέσει εγκαίρως να παρατηρήσει παράγοντες που υποδεικνύουν οστεοπόρωση και να σας παραπέμψει στον ειδικό.
Αλλά κι αφού διαγνωστεί η νόσος και σας δοθεί φαρμακευτική αγωγή, εσείς πρέπει να είστε απολύτως ειλικρινείς με τον οδοντίατρο και να τον ενημερώσετε για την κατάστασή σας, ώστε εκείνος να πάρει τις απαραίτητες αποφάσεις κι εσείς να μην έχετε στο μέλλον κανένα πρόβλημα.
Συμβουλεύει ο κος Ιωάννης Κορμάς, Χειρουργός Οδοντίατρος, Απόφοιτος του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών
Βιβλιογραφία
- Εισαγωγή στη Γυροδοντιατρική & Γναθοπροσωπική Προσθετική, Ηρακλής Χ. Καρκαζής, Γρηγόρης Λ. Πολυζώης, Εκδόσεις Μπονισέλ, Αθήνα 2008
- Σύγχρονη Στοματική και Γναθοπροσωπική Χειρουργική, Άγγελος Π. Αγγελόπουλος, Κωνσταντίνος Α. Αλεξανδρίδης, Νικόλαος Φ. Κατσικέρης, Β’ ΤΟΜΟΣ ΓΝΑΘΟΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ, 2η Έκδοση, 2010 Ιατρικές Εκδόσεις Λίτσας
- Φαρμακολογία, Richard D. Howland, Mary J. Mycek, 3η Έκδοση, 2007 Επιστημονικές Εκδόσεις Παρισιάνου Α.Ε.
- Αρχεία Ελλήνικής Ιατρικής 2009, 26(5):583-592, «Οστεονέκρωση των γνάθων προκαλούμενη από διφωσφονικά. Πρόοληψη και Αντιμετώπιση», Ν. Νικητάκης, Γ. Καμπέρος, Α. Σκλαβουνου-Ανδρικοπούλου
- https://www.deltadentalins.com/oral_health/osteoporosis.html
