Πόνος στον αυχένα: ποιός ο ρόλος της άσκησης στην αντιμετώπιση του
Το 95% του πληθυσμού θα βιώσει τουλάχιστον ένα επεισόδιο πόνου στον αυχένα έως την ηλικία των 65 ετών. Σοβαρά επεισόδια αυχεναλγίας ταλαιπωρούν το 10% του πληθυσμού έχουν δε σοβαρό αντίκτυπο στην ποιότητα ζωής, στην ικανότητα εργασίας και μεγάλο κόστος για το σύστημα υγείας.
Τίθεται συχνά το ερώτημα της αποτελεσματικότητας της άσκησης, μιας θεραπευτικής παρέμβασης με χαμηλό κόστος, στην πρόληψη και θεραπεία του αυχενικού πόνου.
Τι είναι η αυχεναλγία;
Ο όρος αυχεναλγία αναφέρεται στον πόνο (άλγος) στον αυχένα. Αποτελεί μη ειδικό σύμπτωμα και όχι πάθηση και ως εκ τούτου λανθασμένα χρησιμοποιείται ως διάγνωση.
Τι περιγράφει ο όρος αυχενικό σύνδρομο;
Σε γενικές γραμμές οι παθήσεις του αυχένα μπορούν να ταξινομηθούν σε μυελοπάθειες (πίεση στον νωτιαίο μυελό), ριζοπάθειες (πίεση στις νευρικές ρίζες) και παθήσεις του αξονικού σκελετού.
Οι τελευταίες μπορεί να προέρχονται από τις υπόλοιπες δομές της περιοχής, είναι συνήθως εκφυλιστικού χαρακτήρα και συχνά στην καθ’ ημέρα πράξη χαρακτηρίζονται ως αυχενικό σύνδρομο. Δουλειά του ειδικού είναι να διαγνώσει τα αίτια του πόνου και ποιες δομές πάσχουν κατά περίσταση ώστε να εστιάσει και να εξατομικεύσει την θεραπεία.
Είναι η αντιμετώπιση του πόνου στον αυχένα πάντα η ίδια;
Όπως αναφέραμε το αίτιο του πόνου μπορεί να διαφέρει κάθε φορά. Ως συνηθέστερες πηγές πόνου αναφέρονται στην σύγχρονη βιβλιογραφία οι μεσοσπονδύλιοι δίσκοι και οι ζυγοαποφυσιακές αρθρώσεις (μικρές αρθρώσεις ανάμεσα στους σπονδύλους) και ακολουθούν οι μύες της περιοχής και οι συνδεσμικές δομές.
Η σωστή, έγκαιρη και ακριβής διάγνωση από κάποιον ειδικό, γλυτώνει το ασθενή και το σύστημα υγείας από περιττές εξετάσεις και βοηθούν στην στοχευμένη και άρα πιο αποτελεσματική θεραπευτική παρέμβαση.
Στην θεραπεία των παθήσεων του αυχένα ο ιατρός μπορεί να επιλέξει από μια πλειάδα θεραπευτικών μέσων, όπως: φάρμακα (αναλγητικά, αντιφλεγμονώδη κλπ), ακινητοποίηση, αυχενικά κολάρα, φυσικά μέσα, βελονισμό, χειρισμούς, έλξη, θεραπευτική άσκηση, εγχύσεις φαρμάκων στην περιοχή, χειρουργική θεραπεία.
Ποιος ο ρόλος της άσκησης στις παθήσεις του αυχένα;
Ένα σωστά σχεδιασμένο, στοχευμένο και εξατομικευμένο πρόγραμμα θεραπευτικής άσκησης θα έπρεπε να ακολουθεί τις όποιες άλλες παρεμβάσεις στις περισσότερες περιπτώσεις αυχεναλγίας.
Σε γενικές γραμμές ορθή εφαρμογή άσκησης που περιλαμβάνει ένα πρόγραμμα αερόβιας άσκησης, διατάσεων και ενδυνάμωσης των μυών έχει ευεργετικά αποτελέσματα ιδίως στις περιπτώσεις όπου οι παθήσεις των μυών του αυχένα και της ράχης είναι το αίτιο του πόνου.
Να τονίσουμε εδώ ότι μυϊκός σπασμός συνυπάρχει τις περισσότερες φορές σε παθήσεις του αυχένα. Ακόμη κι όταν δεν αποτελεί το κύριο πρόβλημα, συμμετέχει σε μεγάλο βαθμό στην πρόκληση πόνου εγκαθιστώντας ένα φαύλο κύκλο. Πρόσφατες μελέτες έδειξαν ότι η άσκηση έχει εξαιρετικά αποτελέσματα σε ότι αφορά σε παθήσεις που εμπλέκουν τον τραπεζοειδή μυ.
Μπορεί η άσκηση να δράσει προληπτικά;
Η σταθεροποίηση της σπονδυλικής στήλης μέσω ασκήσεων ενδυνάμωσης αποτελεί τη βάση της πρόληψης των παθήσεων του αυχένα. Η ενδυνάμωση των μυών της οσφυϊκής μοίρας και των κάτω άκρων ολοκληρώνει ένα πρόγραμμα σταθεροποίησης του αυχένα.
Εξαιρετικής σημασίας είναι επίσης οι εργονομικές παρεμβάσεις κυρίως στο χώρο εργασίας κάτι που συχνά διαφεύγει της προσοχής του θεράποντος ιατρού. Επειδή όμως πολύ συχνά η λανθασμένη στάση και χρήση του σώματός μας είναι η αιτία των όποιων προβλημάτων, οδηγίες προς αυτή την κατεύθυνση μπορεί να λύσουν το πρόβλημα ή να προλάβουν μελλοντικές καταστάσεις.
Ποιος είναι υπεύθυνος για το πρόγραμμα άσκησης;
Θα πρέπει να τονιστεί ιδιαίτερα ότι η εκτίμηση και ο καθορισμός του προγράμματος θα πρέπει να γίνει και να παρακολουθείται από ειδικό ιατρό. Πρόκειται για θεραπευτική και όχι για ψυχαγωγική ή άλλης μορφής άσκηση (body building). Οι συνέπειες της λανθασμένης εφαρμογής της άσκησης σε περιπτώσεις όπως η αυχενική μυελοπάθεια ή σε αστάθεια της σπονδυλικής στήλης μπορεί να είναι τραγικές.
Συμπέρασμα
Ο πόνος στον αυχένα είναι ένα αρκετά συχνό πρόβλημα στην κλινική πράξη. Οι παθήσεις που τον προκαλούν ποικίλουν σε βαρύτητα και αιτία.
Η θεραπευτική άσκηση χωρίς να αποτελεί πανάκεια (δεν θεραπεύει όλες τις περιπτώσεις) είναι ένα χρήσιμο εργαλείο στα χέρια του ειδικού. Ένα σωστά σχεδιασμένο πρόγραμμα αερόβιας άσκησης (με όλα τα ευεργετικά αποτελέσματα), διατάσεων και μυϊκής ενδυνάμωσης αποτελεί πολλές φορές τη βάση της θεραπείας.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε όμως ότι σαν θεραπευτική παρέμβαση η άσκηση σε αυτές τις περιπτώσεις έχει ενδείξεις, αντενδείξεις, δοσολογία και διάρκεια καθώς και ανεπιθύμητες ενέργειες. Είναι καλό λοιπόν να συνταγογραφείται και να παρακολουθείται από ειδικό και να είναι πάντα εξατομικευμένη.
Συμβουλεύει ο κος Απόστολος Κ. Σύρος, Ιατρός Φυσικής Ιατρικής και Αποκατάστασης
