Τι είναι η Χρόνια Νεφρική Νόσος;
Χρόνια Νεφρική Νόσος (ΧΝΝ), αυτό που ο κόσμος συνηθίζει να λέει Χρόνια Νεφρική Ανεπάρκεια, είναι η κατάσταση εκείνη κατά την οποία παρατηρείται βλάβη των νεφρών (δομική, δηλαδή στα στοιχεία από τα οποία αποτελούνται, ή λειτουργική, δηλαδή στον εργαστηριακό-αίμα ή ούρα ή στον απεικονιστικό έλεγχο), ή έκπτωση στη νεφρική λειτουργία για χρονικό διάστημα τριών ή περισσοτέρων μηνών, ανεξάρτητα από την υποκείμενη αιτία.
Πως μπορεί να γίνει η διαπίστωση της νεφρικής βλάβης;
- έπειτα από εξέταση νεφρικού ιστού, ο οποίος λαμβάνεται με βιοψία του νεφρού
- εργαστηριακή εξέταση ούρων (σε αυτή διαπιστώνεται λεύκωμα ή ερυθρά αιμοσφαίρια ή και τα δύο, ως διάγνωση πρώιμης νεφρικής βλάβης) ή αίματος (όπου μπορεί να διαπιστωθούν αυξημένη ουρία και κρεατινίνη ή και άλλες ανωμαλίες, ως εκδήλωση πιο προχωρημένης νεφρικής βλάβης) και
- ακτινολογικές εξετάσεις (παθολογικά ευρήματα στην απλή ακτινογραφία, στο υπερηχογράφημα ή την αξονική τομογραφία νεφρών).
Η ταξινόμηση της ΧΝΝ σε στάδια γίνεται σύμφωνα με το επίπεδο της νεφρικής λειτουργίας, όπως αυτό καθορίζεται από το ρυθμό σπειραματικής διήθησης (GFR), και ανεξάρτητα από την αιτία που προκαλεί τη ΧΝΝ.
Έτσι, τα στάδια της ΧΝΝ είναι πέντε. Ξεκινώντας με το στάδιο 1 να αντιστοιχεί σε παρουσία νεφρικής βλάβης που δεν έχει προκαλέσει έκπτωση νεφρικής λειτουργίας, έως και το στάδιο 5 να αναφέρεται σε προχωρημένη νεφρική ανεπάρκεια και υποκατάσταση της νεφρικής λειτουργίας, με μεθόδους εξωνεφρικής κάθαρσης (αιμοκάθαρση, περιτοναϊκή κάθαρση) ή μεταμόσχευση νεφρού.
Παράγοντες υπεύθυνοι για την έναρξη της νεφρικής βλάβης και την εμφάνιση ΧΝΝ είναι:
- στις περισσότερες περιπτώσεις, ο σακχαρώδης διαβήτης και η αρτηριακή υπέρταση
- ακολουθούν η πολυκυστική νόσος των νεφρών
- και άλλες σπανιότερες κληρονομικές παθήσεις των νεφρών, οι σπειραματονεφρίτιδες (βλάβες του σπειράματος, δηλαδή του φίλτρου των νεφρών μέσω του οποίου φιλτράρονται και απομακρύνονται διά των ούρων τα άχρηστα προϊόντα του μεταβολισμού και το περίσσευμα των υγρών και του αλατιού),
- τα αυτοάνοσα νοσήματα (όπως π.χ. ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος)
- οι ουρολοιμώξεις
- η νεφρολιθίαση
- η τοξικότητα φαρμάκων.
Παράγοντες που καθιστούν το νεφρό περισσότερο ευάλωτο στη νεφρική βλάβη είναι:
- η μεγάλη ηλικία
- οι καρδιαγγειακές παθήσεις
- το θετικό οικογενειακό ιστορικό ΧΝΝ (δηλαδή η ύπαρξη ατόμων στην οικογένεια που να πάσχουν από ΧΝΝ)
- η οξεία νεφρική βλάβη (οξεία νεφρική ανεπάρκεια)
- το μικρό βάρος γέννησης του ατόμου
- η έκθεση σε χημικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες
- η φυλή (π.χ. η μαύρη φυλή είναι πιο επιρρεπής για εμφάνιση ΧΝΝ)
- η οικονομική κατάσταση και εκπαίδευση. Οι φτωχότεροι και μη εγγράμματοι έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να υποστούν νεφρική βλάβη. Αυτό μπορεί να οφείλεται λόγω κακής διατροφής, μη καλής ενημέρωσης και ανεπαρκούς ιατρικής παρακολούθησης.
Οι παράγοντες που επιδεινώνουν την εξέλιξη της ΧΝΝ είναι:
- η πρωτεϊνουρία (το αυξημένο λεύκωμα στα ούρα)
- η μη καλή ρύθμιση του σακχάρου και της υπέρτασης
- η υπερλιπιδαιμία (αυξημένη χοληστερίνη και τριγλυκερίδια στο αίμα)
- η κατάχρηση των φαρμάκων
- και το κάπνισμα.
Στα αρχικά στάδια, η ΧΝΝ, δυστυχώς, δεν εμφανίζει κάποιο σύμπτωμα που θα μπορούσε να ευαισθητοποιήσει τον ασθενή, ώστε να αναζητήσει ιατρική βοήθεια στον οικογενειακό γιατρό ή το νεφρολόγο.
Με την εξέλιξη όμως της νόσου μπορεί να εμφανιστούν:
- υπέρταση
- νυκτουρία (δηλαδή συχνή ούρηση κατά τη νύχτα)
- αδυναμία
- ανορεξία,
- καταβολή
- ναυτία
- έμετοι
- αναιμία
- οιδήματα (δηλαδή πρηξίματα -ιδίως στα πόδια)
- αλλά και βλάβες στα κόκαλα, στην καρδιά και τα αγγεία (δηλ. το καρδιαγγειακό σύστημα), στα νεύρα (νευροπάθεια) και σε άλλα συστήματα, πράγμα που οδηγεί σε αυξημένη νοσηρότητα αλλά και θνητότητα των πασχόντων από ΧΝΝ.
Επιδημιολογικές μελέτες που προέρχονται από τις ΗΠΑ αλλά και την Ευρώπη παρέχουν ενδείξεις ότι η ΧΝΝ τείνει να προσλάβει επιδημικό χαρακτήρα.
Έτσι, προβάλλοντας στοιχεία από τις ΗΠΑ, συνάγεται ότι το 10% περίπου του πληθυσμού της Ελλάδας πάσχει από ΧΝΝ, πράγμα που σημαίνει ότι περίπου 1.000.000 του ελληνικού πληθυσμού έχει πρόβλημα με τους νεφρούς. Μάλιστα το 10% από αυτούς (δηλαδή περίπου 100.000) υπολογίζεται ότι έχει σοβαρό πρόβλημα (δηλαδή έχει χάσει περίπου το 50% της νεφρικής του λειτουργίας, και είναι αυτή η περίπτωση που βρίσκει κανείς αυξημένη ουρία και κρεατινίνη στις εξετάσεις αίματος).
Στο 10% από τους τελευταίους ασθενείς (δηλαδή περίπου 10.000), η βλάβη των νεφρών είναι πολύ σοβαρή. Αυτό σημαίνει ότι, έχουν τελικό στάδιο ΧΝΝ, δηλαδή στάδιο 5 ΧΝΝ. Ο μόνος τρόπος για να επιβιώσουν, είναι να υποβληθούν σε αιμοκάθαρση ή περιτοναϊκή κάθαρση ή σε μεταμόσχευση νεφρού.
Πράγματι, η παρουσία ασθενών με τελικού σταδίου ΧΝΝ έχει λάβει διαστάσεις επιδημίας σε ολόκληρο τον κόσμο. Σύμφωνα με τελευταία στοιχεία, η Ελλάδα βρίσκεται στην 8η θέση στην παγκόσμια κατάταξη όσον αφορά τον αριθμό ασθενών σε θεραπεία υποκατάστασης της νεφρικής λειτουργίας (αιμοκάθαρση, περιτοναϊκή κάθαρση ή μεταμόσχευση), με τη δεξαμενή των παραπάνω ασθενών να αυξάνει κατά 5–8% ετησίως.
Γενικά, ως κυριότερα αίτια της αύξησης του αριθμού των ασθενών με τελικό στάδιο ΧΝΝ αλλά και ΧΝΝ προτελικού σταδίου, σύμφωνα με τη βιβλιογραφία, θεωρούνται:
- η αύξηση του μέσου όρου ζωής
- η αύξηση των ασθενών με σακχαρώδη διαβήτη και αρτηριακή υπέρταση
- η αύξηση του πληθυσμού
- η αύξηση της επιβίωσης των ασθενών (καλύτερη κατανόηση και θεραπεία των επιπλοκών της ΧΝΝ).
Ιδιαίτερα η αύξηση του αριθμού των ασθενών με τελικό στάδιο ΧΝΝ, συνεπάγεται αφενός σημαντική επιβάρυνση όσον αφορά στην ποιότητα ζωής των ασθενών και των οικογενειών τους και αφετέρου τεράστια οικονομική επιβάρυνση για την κοινωνική ασφάλιση.
Ενδεικτικά αναφέρεται ότι μόνο το ΙΚΑ υπολογίζεται ότι δαπανά 37.000 € ετησίως για κάθε αιμοκαθαιρόμενο ασθενή.
Ταυτόχρονα, η συχνότητα άλλων χρόνιων παθήσεων, όπως ο σακχαρώδης διαβήτης, η υπέρταση, η καρδιαγγειακή νόσος, η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια κ.ά. είναι μεγαλύτερος στον πληθυσμό με ΧΝΝ.
Η ΧΝΝ λοιπόν αποτελεί ένα σημαντικό πρόβλημα δημόσιας υγείας, που σχετίζεται με υψηλή νοσηρότητα και θνητότητα και μεγάλο οικονομικό κόστος για το σύστημα υγείας.
Έτσι, κάθε προσπάθεια για την εφαρμογή στρατηγικών πρόληψης της ΧΝΝ καθίσταται σήμερα επιτακτική και πρέπει να εφαρμόζεται σε όλα τα επίπεδα (πρωτογενής, δευτερογενής και τριτογενής πρόληψη).
Οι προσπάθειες των ειδικών πρέπει να επικεντρώνονται ιδιαίτερα, στην ανεύρεση τρόπων επιβράδυνσης της εξέλιξης της ΧΝΝ στα πρωιμότερα στάδια αυτής. Αυτό σημαίνει δηλαδή πριν από την έναρξη της θεραπείας με εξωνεφρική κάθαρση (αιμοκάθαρση-περιτοναϊκή κάθαρση ή μεταμόσχευση), τόσο για κοινωνικούς όσο και για οικονομικούς λόγους, δεδομένων και των χρηματοδοτικών πιέσεων που ασκούνται στα περισσότερα συστήματα υγείας των αναπτυγμένων χωρών.
Στις αρχές του 2006 με πρωτοβουλία της Διεθνούς Νεφρολογικής Εταιρείας και τη σύμφωνη γνώμη και των αντιστοίχων εταιρειών από την Αμερική, την Ευρώπη και τη Αυστραλία, καθιερώθηκε να μνημονεύεται η δεύτερη Πέμπτη του Μαρτίου ως Παγκόσμια Ημέρα για την Πρόληψη της Χρόνιας Νεφρικής Ανεπάρκειας (ΧΝΑ).
Σκοπός της ιδέας αυτής, είναι η προβολή και η ενημέρωση της έκτασης του επιδημιολογικού προβλήματος της ΧΝΑ σε κάθε χώρα, η συχνότητά της στον γενικό πληθυσμό και η επισήμανση παραγόντων που σχετίζονται με την εξέλιξη της νεφρικής βλάβης.
Ο αντικειμενικός στόχος αυτής της καμπάνιας είναι η πρόληψη ή η επιβράδυνση της εγκατάστασης του τελικού σταδίου της ΧΝΝ, το οποίο για να είναι συμβατό με τη ζωή των ασθενών πρέπει να αντιμετωπισθεί με πανάκριβες θεραπείες υποκατάστασης της νεφρικής λειτουργίας, όπως η αιμοκάθαρση, η περιτοναϊκή κάθαρση και η μεταμόσχευση νεφρού.
Η δευτερογενής πρόληψη περιλαμβάνει την καθυστέρηση της εξέλιξης, και τους κατάλληλους χειρισμούς για την αποφυγή και την αντιμετώπιση των επιπλοκών της ΧΝΝ. Επίσης περιλαμβάνει την κατάλληλη προετοιμασία για ένταξη σε κάποια μέθοδο υποκατάστασης της νεφρικής λειτουργίας.
Στα πρώιμα στάδια της ΧΝΝ προτεραιότητα έχουν:
- η αντιμετώπιση της πρωτοπαθούς νόσου
- τα γενικά μέτρα για την καθυστέρηση της εξέλιξης
- και η αντιμετώπιση του αυξημένου καρδιαγγειακού κινδύνου που παρατηρείται στους ασθενείς αυτούς.
Επιπλοκές ή συνοδές καταστάσεις, όπως υπέρταση, αναιμία, υποθρεψία και οστική νόσος είναι οι κύριοι στόχοι της θεραπευτικής παρέμβασης στα πιο προχωρημένα στάδια της ΧΝΝ.
Το κλειδί για μια αποδοτική εφαρμογή της δευτερογενούς πρόληψης, είναι η έγκαιρη αναγνώριση της νεφρικής βλάβης. Αυτό εντοπίζεται ειδικά στις ομάδες υψηλού κινδύνου όπως: οι υπερτασικοί, οι διαβητικοί, οι ασθενείς με καρδιαγγειακά νοσήματα καθώς και εκείνοι με οικογενειακό ιστορικό νεφρικής νόσου.
Πολλές κλινικές μελέτες έχουν δείξει, ότι υπάρχουν θεραπευτικές παρεμβάσεις που καθυστερούν την εξέλιξη της νεφρικής βλάβης σε ασθενείς με υπέρταση και σακχαρώδη διαβήτη. Η μείωση του καρδιαγγειακού κινδύνου μπορεί επίσης να αποβεί ευεργετική σε ασθενείς με αρχικά στάδια ΧΝΝ.
Πράγματι, σύμφωνα με πρόσφατα δεδομένα, η καρδιαγγειακή νόσος έχει αναγνωρισθεί σαν παράγοντας κινδύνου για την εξέλιξη της ΧΝΝ. Ταυτόχρονα, η συχνότητα της ΧΝΝ είναι μεγαλύτερη σε πάσχοντες από καρδιαγγειακή νόσο. Σε αυτήν την κατεύθυνση λοιπόν, οι κατευθυντήριες οδηγίες της American Heart Association και του National Kidney Foundation (AHA/NKF) των ΗΠΑ, συνιστούν έλεγχο των ασθενών με καρδιαγγειακή νόσο ή με παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου για τη συνύπαρξη ΧΝΝ.
Η ΧΝΝ έχει θεωρηθεί σαν ένας πολλαπλασιαστής του καρδιαγγειακού κινδύνου, και οι ασθενείς με ΧΝΝ και καρδιαγγειακή νόσο αποτελούν μια ομάδα όπου χρειάζεται ιδιαίτερη αξιολόγηση και αντιμετώπιση. Απαιτείται στους ασθενείς αυτούς επίμονη προσπάθεια για την εξάλειψη ή, τουλάχιστον, τον περιορισμό των διαφόρων παραγόντων καρδιαγγειακού κινδύνου.
Έτσι, όλα τα άτομα, στα πλαίσια του γενικού ελέγχου θα πρέπει να εξετάζονται, για να καθορισθεί εάν βρίσκονται σε αυξημένο κίνδυνο για εμφάνιση της ΧΝΝ, βασισμένη σε κλινικούς και κοινωνικοδημογραφικούς παράγοντες.
Ακολούθως, άτομα με αυξημένο κίνδυνο για την εμφάνιση ΧΝΝ, πρέπει να ακολουθούν πρόγραμμα μείωσης των παραγόντων κινδύνου και να υπόκεινται σε τακτικό κλινικοεργαστηριακό έλεγχο.
Σήμερα στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ, το 1/3 των ασθενών παραπέμπονται σε Νεφρολόγο λιγότερο από 4 μήνες πριν από την έναρξη της εξωνεφρικής κάθαρσης, με αποτέλεσμα τριπλάσια αύξηση του κινδύνου θανάτου του ασθενούς στους πρώτους μήνες της κάθαρσης.
Αντίθετα, η έγκαιρη παραπομπή σε Νεφρολόγο (περισσότερο από ένα χρόνο πριν την έναρξη της εξωνεφρικής κάθαρσης) αυξάνει την επιβίωση των ασθενών, ελαττώνει σημαντικά τη συνυπάρχουσα νοσηρότητα και επιτρέπει την έγκαιρη αναγνώριση και αντιμετώπιση επιπλοκών όπως οι διαταραχές του οστικού μεταβολισμού, η αναιμία, η υποθρεψία κ.λπ.
Οι λόγοι που οδηγούν στο φαινόμενο της καθυστερημένης παραπομπής στο Νεφρολόγο είναι πολλαπλοί και μπορεί να σχετίζονται με τον ασθενή (όπως η απουσία συμπτωμάτων στα αρχικά στάδια της ΧΝΝ και η γρήγορη μερικές φορές εξέλιξη της νόσου), είτε με τους ιατρούς που έχουν την ευθύνη της παρακολούθησής του.
Φαίνεται ότι η έλλειψη επικοινωνίας ανάμεσα στις ειδικότητες, αλλά και στους ιατρούς της πρωτοβάθμιας περίθαλψης με τους εξειδικευμένους συναδέλφους, η υποεκτίμηση του κινδύνου, η έλλειψη ή, καλύτερα, η μη ευρεία διάδοση των σχετικών κατευθυντήριων οδηγιών, οικονομικοί λόγοι, αλλά και οι αμφιβολίες για τη χρησιμότητα της υποκατάστασης της νεφρικής λειτουργίας (π.χ. σε ηλικιωμένους), είναι παράγοντες που συμβάλλουν στο φαινόμενο αυτό.
Όμως, οι περισσότερες καθυστερημένες παραπομπές μπορούν να αποφευχθούν, αφού η ΧΝΝ είναι συνήθως γνωστή από καιρό. Σε αυτό το πλαίσιο η πληροφόρηση και εκπαίδευση των μη νεφρολόγων θα πρέπει να εντατικοποιηθεί. Επίσης κατευθυντήριες οδηγίες για την αντιμετώπιση της ΧΝΝ προτελικού σταδίου, θα πρέπει να γίνουν ευρύτερα γνωστές.
Η καθυστερημένη παραπομπή αλλά και η έλλειψη ιατρικού και εξειδικευμένου νοσηλευτικού και παραϊατρικού προσωπικού, έχει επίσης δυσμενείς επιπτώσεις όσο αφορά την επιλογή της μεθόδου υποκατάστασης.
Σήμερα, το κέντρο βάρους σε παγκόσμιο επίπεδο έχει μετατοπισθεί προς την επιλογή μεθόδων υποκατάστασης που μπορούν να εφαρμοσθούν στο σπίτι του ασθενούς (Περιτοναϊκή Κάθαρση, κατ’οίκον αιμοκάθαρση) για λόγους τόσο οικονομικούς όσο και σχετιζόμενους με καλύτερη ποιότητα ζωής, μικρότερη νοσηρότητα και καλύτερη επιβίωση.
Στη χώρα μας, ωστόσο, η μεγάλη πλειοψηφία των ασθενών με ΧΝΝ τελικού σταδίου, υποβάλλονται σε αιμοκάθαρση στις δημόσιες ή ιδιωτικές Μονάδες Τεχνητού Νεφρού. Η μεταμόσχευση ως αρχική μέθοδος υποκατάστασης (preemptive transplantation), ενώ προσφέρει τα καλύτερα αποτελέσματα, δεν έχει βρει τη θέση που της αξίζει και αποτελεί εξαίρεση στον κανόνα, ακόμη και σε νέους ασθενείς.
Έχει επανειλημμένα δειχθεί, ότι η εφαρμογή κατάλληλα οργανωμένων προγραμμάτων αντιμετώπισης και ενημέρωσης των ασθενών με συμμετοχή πολλών επιστημόνων (νεφρολόγων, αγγειοχειρουργών, διαιτολόγων, κοινωνικών λειτουργών, ψυχολόγων, εξειδικευμένων νοσηλευτών κ.λπ.), μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση του ποσοστού των κατ’ οίκον εφαρμοζόμενων μεθόδων υποκατάστασης και της μεταμόσχευσης, πριν την έναρξη υποκατάστασης.
Εδώ αξίζει να σημειωθεί ότι η εφαρμογή μιας τέτοιας οργανωμένης αντιμετώπισης, έχει ευεργετικά αποτελέσματα και σε πρωιμότερα στάδια ΧΝΝ, και μπορεί να οδηγήσει σε σημαντική καθυστέρηση της εξέλιξης της νόσου και της ανάγκης για ένταξη σε εξωνεφρική κάθαρση.
Η τριτογενής πρόληψη αφορά στην καλύτερη αντιμετώπιση των ασθενών που βρίσκονται ήδη σε τελικό στάδιο ΧΝΝ. Ένας μεγάλος αριθμός κλινικών κατευθυντήριων οδηγιών έχει δημοσιευθεί τα τελευταία χρόνια και η συμμόρφωση προς αυτές έχει συσχετισθεί με μικρότερη νοσηρότητα και θνητότητα.
Σύμφωνα με τα παραπάνω, η ευρεία διάδοση των κατευθυντήριων οδηγιών για την αντιμετώπιση της ΧΝΝ στα στάδια 1-4, η κατάλληλη αντιμετώπιση ειδικά των ασθενών με σακχαρώδη διαβήτη, υπέρταση και οικογενειακό ιστορικό ΧΝΝ, η καλύτερη επικοινωνία ανάμεσα στους νεφρολόγους και τις άλλες ειδικότητες (με έμφαση στους ιατρούς της πρωτοβάθμιας περίθαλψης), η δημιουργία εξειδικευμένων οργανωμένων πολυδύναμων κέντρων αντιμετώπισης και ενημέρωσης των ασθενών με ΧΝΝ σταδίου 4-5, είναι πολιτικές που μπορούν να καθυστερήσουν την εξέλιξη της ΧΝΝ. Επίσης θα μπορούν να ελαττώσουν σημαντικά τη συνοδό νοσηρότητα και να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής και την επιβίωση των ασθενών αυτών. Στη σημερινή δύσκολη δημοσιονομική συγκυρία κεφαλαιώδους σημασίας είναι και η σημαντική εξοικονόμηση οικονομικών πόρων που όλα τα παραπάνω συνεπάγονται.
Από τα προαναφερθέντα γίνεται φανερή η ανάγκη για τη θεραπευτική αντιμετώπιση της ΧΝΝ και των παραγόντων εξέλιξής της (δηλαδή της υπέρτασης, του αυξημένου σακχάρου, της λευκωματουρίας κ.ά.), αλλά κυρίως η μεγάλη σημασία της έγκαιρης διάγνωσης και της πρόληψης της νόσου με τον έλεγχο και την παρακολούθηση των ατόμων με τους προδιαθεσικούς παράγοντες εμφάνισής της, όπως π.χ. με υπέρταση, σακχαρώδη διαβήτη, οικογενειακό ιστορικό ΧΝΝ.
Επισημαίνεται επομένως ότι ασθενείς με κάποιο παράγοντα προδιάθεσης ή εξέλιξης της ΧΝΝ, με ιδιαίτερη έμφαση σε αυτούς που πάσχουν από αρτηριακή υπέρταση ή/και σακχαρώδη διαβήτη, θα πρέπει:
- να απευθύνονται άμεσα στο γιατρό
- να κάνουν τις απαραίτητες εξετάσεις που υποδεικνύει ο γιατρός προκειμένου να διαπιστωθεί σε ποιο στάδιο βρίσκεται η νόσος και
- να τηρούν πιστά τις οδηγίες του γιατρού για τη θεραπευτική αντιμετώπιση των παραγόντων εξέλιξης της νόσου, δηλαδή της υπέρτασης, του αυξημένου σακχάρου και της λευκωματουρίας
- Προς την κατεύθυνση της πρόληψης της ΧΝΝ, κεφαλαιώδους σημασίας είναι η σωστή ενημέρωση και εκπαίδευση των γιατρών της πρωτοβάθμιας περίθαλψης, ούτως ώστε και να αντιμετωπίζουν σωστά τους ασθενείς και να τους παραπέμπουν έγκαιρα στο νεφρολόγο.
Παράλληλα, η ανάγκη για την πρόληψη της εξέλιξης της ΧΝΝ είναι επιτακτική. Καθυστέρηση της έναρξης της αιμοκάθαρσης μπορεί να εξοικονομήσει χιλιάδες ευρώ.
Ήδη έχουν ξεκινήσει πιλοτικά προγράμματα πρόληψης της ΧΝΝ σε όλο τον κόσμο που στοχεύουν να περιγράψουν την συχνότητα στο γενικό πληθυσμό, τον αριθμό λανθανόντων-ασυμπτωματικών περιπτώσεων, και παράγοντες, γνωστούς και άγνωστους, που σχετίζονται με την εξέλιξη της νεφρικής βλάβης.
Επιπλέον είναι ιδιαιτέρως σημαντικό το γεγονός ότι η εξέλιξη της ΧΝΑ συμβαδίζει και με την ανάπτυξη της καρδιαγγειακής βλάβης, από την οποία είναι γνωστό ότι πάσχουν και πεθαίνουν οι νεφροπαθείς σε πολύ μεγάλο ποσοστό (περίπου 50%).
Τα προγράμματα πρόληψης είναι εφικτά και το κόστος αντισταθμίζεται από το όφελος στην ποιότητα ζωής και παραγωγικότητα των ασθενών και την εξοικονόμηση πόρων από την καθυστέρηση της εξωνεφρικής κάθαρσης μακροπρόθεσμα.
Στοχεύουν να διερευνήσουν την πιθανή παρουσία νεφρικής νόσου, κυρίως ασυμπτωματικών ασθενών σε πληθυσμούς υψηλού κινδύνου, (διαβητικοί, υπερτασικοί, υπερήλικες, συγγενείς νεφροπαθών) και στηρίζονται σε απλές μεθόδους (μέτρηση ΑΠ, γενική ούρων για λεύκωμα, ρύθμιση σακχάρου και υπερλιπιδαιμίας).
Τα πρώτα αποτελέσματα είναι ενθαρρυντικά και η καθιέρωση της παγκόσμιας ημέρας πρόληψης της ΧΝΝ φαίνεται να συμβάλλει ήδη στη σωστή ενημέρωση του πληθυσμού και στην έγκαιρη διάγνωση της ΧΝΝ, καθώς και στην πιο αποτελεσματική θεραπεία παραγόντων που επιταχύνουν την εξέλιξή της.
Συμβουλεύει ο κος Βασίλης Φιλιόπουλος, Νεφρολόγος, Επιμελητής Β΄, Νεφρολογικό Τμήμα, Γενικό Νοσοκομείο «Αμαλία Φλέμιγκ», Αθήνα
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- K/DOQI clinical practice guidelines for chronic kidney disease: evaluation, classification, and stratification: Am J Kidney Dis. 2002 Feb; 39(2 Suppl 1):S1-266
- KDOQI Clinical Practice Guidelines on Hypertension and Antihypertensive Agents in Chronic Kidney Disease: Am J Kidney Dis. 2004 May; 43(5 Suppl 1):S1-290
- USRDS 2009 Annual Data Report: Atlas of Chronic Kidney Disease and End-Stage Renal Disease in the United States, National Institutes of Health, National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases, Bethesda, MD, 2009.
- Levey AS, Schoolwerth AC, Burrows NR et al. Comprehensive public health strategies for preventing the development, progression and complications of CKD: report of an expert panel convened by the centers for disease control and prevention. Am J Kidney Dis 2009; 53: 522-535.
- American Diabetes Association: Standards of medical care in diabetes-2006. Diabetes Care 2006; 29 (suppl.1): S1-S71.
- Chobanian AV, Bakris GL, Black HR et al. The Seventh Report of the Joint National Committee on Prevention, Detection, Evaluation, and Treatment of High Blood Pressure: The JNC 7 Report. JAMA 2003; 289: 2560-2572.
- McClellan W, Speckman R, McClure L et al. Prevalence and characteristics of a family history of end-stage renal disease among adults in the United States population: Reasons for Geographic and Racial Differences in Stroke (REGARDS) renal cohort study. J Am Soc Nephrol 2007; 18: 1344-1352.
- Huisman RM. The deadly risk of late referral. Nephrol Dial Transplant 2004; 19: 2175-2180.
- Jungers P. Late referral: loss of chance for the patient, loss of money for society. Nephrol Dial Transplant 2002; 17: 371-375.
- Oreopoulos DG, Thodis E, Passadakis P, Vargemezis V. Home dialysis as a first option: a new paradigm. Int Urol Nephrol 2009; 41: 595-605.
- Zham AH, Tam P, Leblanc D et al. Natural history of CKD stage 4 and 5 patients following referral to renal management clinic.. Int Urol Nephrol 2009; 41: 977-982.
- Rocco MV, Frankenfield DL, Hopson SD, McClellan WM. Relationship between clinical performance measures and outcomes among patients receiving long-term hemodialysis. Ann Intern Med 2006; 145: 512-519.
- Φιλιόπουλος Β, Κουτής Ι, Βλασόπουλος Δ. Νεώτερα δεδομένα για την επίδραση του ουρικού οξέος στην εξέλιξη της χρόνιας νεφρικής νόσου. Ελληνική Νεφρολογία 2009; 21:142-155
