Χοληστερόλη – Τριγλυκερίδια: Τι είναι και πώς να τα αντιμετωπίσετε αποτελεσματικά!
Τι είναι τα λιπίδια;
Τα λιπίδια είναι σημαντικό στοιχείο του ανθρώπινου οργανισμού και χρησιμοποιούνται από τον οργανισμό μας ως δομικά υλικά των κυτταρικών μεμβρανών και ως εφεδρική ενέργεια. Προσλαμβάνονται κυρίως με την τροφή, συντίθενται όμως κι από το ήπαρ, προκειμένου να εξυπηρετήσουν άλλες ανάγκες όπως για παράδειγμα τη σύνθεση ορμονών. Ως ουσίες αδιάλυτες στο νερό κυκλοφορούν στο αίμα συνδεδεμένες με πρωτεΐνες σχηματίζοντας λιποπρωτεϊνικά μόρια.
Σε ποιες κατηγορίες χωρίζονται τα λιπίδια;
Αναγνωρίζονται κατά κανόνα σε τρεις κατηγορίες: τριγλυκερίδια, χοληστερόλη και φωσφολιπίδια. Η διαφορά τους έγκειται στη δομή και τη λειτουργία τους. Η μεγαλύτερη ποσότητα λιπιδίων που τροφοδοτούν τον οργανισμό μας βρίσκεται με τη μορφή τριγλυκεριδίων.
Τριγλυκερίδια
Το μεγαλύτερο ποσοστό των τριγλυκεριδίων που ανευρίσκεται στο ανθρώπινο σώμα προσλαμβάνεται από την τροφή και ένα μικρό μέρος τους μόνο συντίθεται από τον οργανισμό. Λόγω της δομής των τριγλυκεριδίων, η διάσπασή τους αποδίδει άμεσα (2-4 ώρες μετά από λήψη τους) κορεσμένα (ζωικό λίπος), μονοακόρεστα (ελαϊκό) ή πολυακόρεστα (φυτικά έλαια ή ιχθυέλαια) λιπαρά οξέα, ανάλογα με το είδος τροφής μας.
Χοληστερόλη
Όσον αφορά τη χοληστερόλη εκτός από την ποσότητα που προσλαμβάνουμε από την τροφή ημερησίως (100-500mg), η χολή μας παράγει επιπλέον περίπου 1000mg, τα οποία παρέχονται στο λεπτό έντερο καθημερινά.
Η χοληστερόλη απορροφάται περισσότερο από το έντερο παρουσία ζωικού λίπους και λιγότερο όταν οι λιπαρές ουσίες που συνυπάρχουν προέρχονται από φυτικά έλαια.
Φωσφολιπίδια
Τα φωσφολιπίδια προέρχονται κι αυτά κυρίως από την τροφή και μετά την πέψη τους μετατρέπονται σε λιποπρωτεΐνες (χυλομικρά).
Πως επεξεργάζεται ο οργανισμός μας τα λιπίδια;
Tα παραπάνω λιπίδια περνούν από το λεπτό έντερο, το οποίο απορροφά ένα μέρος τους, που τελικά περνά στην κυκλοφορία του αίματος για να μπορέσει ο οργανισμός να τα χρησιμοποιήσει στις διάφορες λειτουργίες του.
Ποια είναι τα «κακά» λιπίδια; Πότε πρέπει να προσέχω;
Η αύξηση της χοληστερόλης ή/και των τριγλυκεριδίων και η αντίστοιχη διαταραχή των λιποπρωτεϊνών τους στο αίμα, λόγω κληρονομικότητας ή απλώς κακής διατροφής έχει αποδεδειγμένα σοβαρές επιπλοκές για την υγεία μας. Ο κίνδυνος ανάπτυξης στεφανιαίας νόσου και γενικά αθηρωμάτωσης αυξάνει όταν τα επίπεδα της LDL – κακής – χοληστερόλης είναι υψηλά και τα επίπεδα της HDL – καλή – χοληστερόλης είναι χαμηλά. Επίσης, σε δυσμενή θέση είναι και οι ασθενείς με αθηρωματικό δείκτη (ολική χοληστερόλη / HDL χοληστερόλη) μεγαλύτερο του πέντε. Για τα τριγλυκερίδια υπάρχουν αντικρουόμενες μελέτες για το ρόλο τους στην αθηρωμάτωση είναι όμως σαφές ότι αυξάνουν σε άτομα με διαγνωσμένο σακχαρώδη διαβήτη ή διαταραχή ανοχής γλυκόζης και μεταβολικό σύνδρομο.
Μπορώ να καταλάβω εάν έχω κάποια διαταραχή στα λιπίδια;
Προσοχή! Οι υπερλιπιδαιμίες μέχρι την εμφάνιση καρδιαγγειακών επιπλοκών, όπως στηθάγχη, έμφραγμα μυοκαρδίου, αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων, διαλείπουσα χωλότητα είναι συνήθως ασυμπτωματικές.
Παρόλ’ αυτά, τα αυξημένα λιπίδια κάνουν ορατή την εμφάνιση βλαβών στο δέρμα, στους τένοντες (ξανθώματα) και στα βλέφαρα (ξανθελάσματα). Επίσης, το γεροντότοξο, ένας λευκωπός δακτύλιος γύρω από την ίριδα του ματιού σε άτομα μικρότερα των 40 ετών, είναι σημείο βαριάς υπερχοληστερολαιμίας. Σπανιότερα, σε βαριές υπερτριγλυκεριδαιμίες έχουμε οξεία παγκρεατίτιδα ή άτυπες κρίσεις κοιλιακού άλγους, ξηροστομία, ξηροφθαλμία, ηπατοσπληνομεγαλία.
Ποιες εξετάσεις πρέπει να κάνω για να δω εάν έχω πρόβλημα;
Σημαντικό ρόλο εδώ έχει ο κλινικός ιατρός που καλείται να αναγνωρίσει άτομα με παράγοντες κινδύνου για καρδιαγγειακό συμβάν, έτσι ώστε να κατευθύνει τον ασθενή σε αντίστοιχες διαγνωστικές εξετάσεις. Πρακτικά μέτρηση ολικής χοληστερόλης HDL, LDL και τριγλυκεριδίων στο πλάσμα μετά από 9-12 ώρες νηστεία θεωρείται αξιόπιστη προς αξιολόγηση ενώ σε επιλεγμένες περιπτώσεις απαιτείται προσδιορισμός και άλλων δεικτών για παράδειγμα ηλεκτροφόρηση λιποπρωτεϊνών, μέτρηση από -Α, -Β, -Ε4, λιποπρωτεΐνης α, ομοκυστεΐνης, ουρικού οξέος παραγόντων πήξης, καμπύλης ανοχής γλυκόζης για εμπεριστατωμένη ιατρική συμβουλή.
Άτομα με Σακχαρώδη διαβήτη χωρίς επιπρόσθετα προβλήματα αξιολογούνται σε ετήσια βάση, νεαροί ενήλικες άνδρες χωρίς παράγοντες κινδύνου (20-45 ετών) και αντίστοιχα γυναίκες (20-55 ετών) ανά πενταετία, μεσήλικες έως 55 ετών χωρίς παράγοντες κινδύνου ανά 1-2 έτη ανάλογα με την κρίση του θεράποντος ιατρού και ηλικιωμένοι άνω των 65 ετών ετησίως.
Ποια είναι τα ανώτερα αποδεκτά όρια;
Ανώτερα αποδεκτά όρια για τους υγιείς ενήλικες είναι τα 200mg/dl ολικής χοληστερόλης (200-240mg/dl θεωρούνται οριακά αυξημένες τιμές) με την LDL-κακή- χοληστερόλη να μην ξεπερνά τα 130mg/dl και τα τριγλυκερίδια τα 150mg/dl, ενώ η HDL-καλή- χοληστερόλη για να δρα προστατευτικά πρέπει να είναι ≥60mg/dl. Άτομα με τεκμηριωμένους παράγοντες κινδύνου ακολουθούν άλλα διαγνωστικά και θεραπευτικά πρωτόκολλα με μειωμένα όρια φυσιολογικών τιμών.
Πως μπορώ εύκολα να παρακολουθώ τις τιμές που με ενδιαφέρουν;
Τα τελευταία χρόνια κερδίζουν έδαφος εύκαμπτες φορητές συσκευές μέτρησης σακχάρου, ολικής χοληστερόλης και τριγλυκεριδίων, που χρησιμοποιούν διαφορετικές ταινίες ειδικά σχεδιασμένες για κάθε παράμετρο. Με αυτόν τον τρόπο οι ασθενείς μετρούν εύκολα στο σπίτι τους ανωτέρω δείκτες ή κατά τη διάρκεια άσκησης και τα αποτελέσματα παρέχονται άμεσα λαμβάνοντας τριχοειδικό αίμα. Δίνουν γρήγορα και αξιόπιστα αποτελέσματα. Είναι εξαιρετικά εύχρηστα για χρόνιους ασθενείς με Σακχαρώδη Διαβήτη και συνοδές (απορρέουσες) επιπλοκές ή μεταβολικό σύνδρομο όπου απαιτείται καλή γλυκαιμική ρύθμιση και τακτική παρακολούθηση των παραγόντων καρδιαγγειακού κινδύνου σε άλλοτε άλλες θεραπευτικές επιλογές.
Μπορώ να προλάβω ή/και να αντιμετωπίσω την αθηρωματική νόσο;
Για την πρόληψη και αντιμετώπιση της αθηρωματικής νόσου γενικά συνιστάται:
1) Διακοπή καπνίσματος και περιορισμός αλατιού
2) Σωματικό βάρος σε κανονικά επίπεδα (Δείκτης μάζας σώματος<25)
3) Συστηματική αεροβική σωματική άσκηση 10-30 λεπτά ημερησίως και ενδυνάμωση των μυών τουλάχιστον 2 φορές την εβδομάδα (αποτελεσματική στην αύξηση HDL)
4) Καλή ρύθμιση Σακχαρώδη διαβήτη και Αρτηριακής Υπέρτασης
5) Φαρμακευτική αγωγή, όπου τα συντηρητικά μέτρα δεν επαρκούν
Τι πρέπει να προσέχω στη διατροφή μου εάν έχω υπερχοληστερολαιμία ή υπερτριγλυκεριδαιμία;
Για άτομα με υπερχοληστερολαιμία απαιτείται διαιτητική προσαρμογή, έτσι ώστε η ημερήσια πρόσληψη χοληστερόλης να κυμαίνεται στα 200-300mg. Ουσιαστικά προτείνεται:
- περιορισμός ζωικών λιπαρών ουσιών
- αποφυγή μαργαρινών και υδρογονωμένων φυτικών ελαίων ως εξαιρετικά αθηρογόνα και
- προτίμηση φυτικών ελαίων-ελαιόλαδο, πρόσληψη τροφών πλούσιων σε φυτοστερόλες (για παράδειγμα ταχίνι) – περί τα 2γρ. την ημέρα – και πλούσιων σε κολλοειδείς φυτικές ίνες με λήψη 5 μερίδων φρούτων και λαχανικών ημερησίως (20γρ).
Σε άτομα με υπετριγλυκεριδαιμία οι διαιτητικοί περιορισμοί αφορούν και την πρόσληψη υδατανθράκων και ιδιαίτερα σακχαρόζης καθώς και την αυξημένη πρόσληψη ω-3 λιπαρών οξέων, περί τα 2-4γρ την ημέρα.
Mε συστηματική προσπάθεια και σωστή ιατρική συμβουλή, η υγεία μας γίνεται καλύτερη. Έτσι ΖΟΥΜΕ ΚΑΛΥΤΕΡΑ. Καλή επιτυχία…!!!!!
Συμβουλεύει η κα Ελένη Φακιδάρη –Παθολόγος
