Συμβουλεύει ο κος Κομισόπουλος Χρήστος, Φυσικοθεραπευτής
Ποιοι είναι οι πιο επώδυνοι μήνες για τις αρθρώσεις;
Ο πόνος στην άρθρωση, η «αρθραλγία» δεν είναι θέμα ημερολογίου. Η άρθρωση πονάει συνήθως είτε από φθορά, είτε από τραυματισμό, είτε από πολύ μεγάλη επιβάρυνση. Με την έννοια αυτή κάθε ώρα του 24ώρου και κάθε μέρα και κάθε μήνας προσφέρονται για να νοιώσουμε την δυσάρεστη αίσθηση του πόνου. Το θέμα είναι ότι οι μήνες συνοδεύονται από συγκεκριμένο κλίμα κι από αλλαγές σε αυτό. Αυτή η διαφοροποίηση είναι εξ αιτίας της οποίας μπορεί να έχουμε ακούσει κάποιους να ενοχοποιούν τον καιρό για τον πόνο στις αρθρώσεις τους.
Συγκεκριμένα, η υγρασία είναι ένας παράγοντας τον οποίο εντοπίζουν εύκολα αυτοί, που παραπονιούνται για πόνο στις αρθρώσεις με την αλλαγή του καιρού. Στην πραγματικότητα δεν είναι ο μοναδικός. Υπάρχει ολόκληρος επιστημονικός κλάδος, η «βιομετεωρολογία», η οποία ασχολείται με τα φαινόμενα αυτά. Το φαινόμενο να πονούν οι αρθρώσεις με τις αλλαγές του καιρού έχει παρατηρηθεί από τα αρχαία χρόνια, δεν είναι κάτι το καινούργιο. Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται «μετεωροαστάθεια». Κάποιοι παραδόξως έχει φανεί να αναφέρουν πόνο όταν βελτιώνεται ο καιρός, με περισσότερη ζέστη κι όχι απαραίτητα με την υγρασία. Αυτό που έχει φανεί να ενεργοποιεί περισσότερο τον πόνο είναι η βαρομετρική πίεση, η ατμοσφαιρική πίεση, δηλαδή το βαρομετρικό το οποίο συνδέεται με τον καιρό. Φαίνεται πως χαμηλής πίεσης βαρομετρικά επηρεάζουν τις αρθρώσεις, γιατί αυτές έχουν ειδικούς νευρικούς υποδοχείς, που «αντιλαμβάνονται» την αλλαγή της πίεσης και με τα χαμηλά βαρομετρικά τα οποία συμβαίνουν συνήθως σε καιρό με υγρασία, υπάρχει ενόχληση. Αντιθέτως, με τα υψηλά βαρομετρικά, ακόμα κι αν δεν κάνει ιδιαίτερη ζέστη, ή ακόμα κι αν βρέχει ο πόνος στην άρθρωση είναι μικρότερος.
Ποιες είναι οι κατάλληλες ασκήσεις για κάποιον που έχει πόνο στις αρθρώσεις;
Αρχικά να πούμε πριν από τις ασκήσεις, υπάρχουν θέσεις. Οι θέσεις που η άρθρωση δεν φορτίζεται χωρίς λόγο, π.χ. για το γόνατο το να είναι κανείς όσο γίνεται με τα πόδια τεντωμένα και όχι πολύ λυγισμένα, ή διπλωμένα πάνω στην καρέκλα και να κάθεται πάνω στο πόδι του. Αυτό βοηθάει πολύ στο να μην φορτίζουμε την ώρα της ξεκούρασης την άρθρωση, γιατί έτσι έχει περιθώριο να αναπλάθεται, να «αυτό-γιατρεύεται» . Έτσι, πραγματικά ξεκουράζεται την ώρα που δεν δουλεύει.
Τώρα, πέρα από τη στάση, είναι και το σε ποιες θέσεις λειτουργεί μια άρθρωση. Θα πρέπει λοιπόν να φροντίσουμε να είναι τα καθίσματα μας ψηλά, το τραπέζι μας σε κατάλληλο ύψος και η απόσταση των αντικειμένων επάνω του, έτσι ώστε να μπορούμε να τα χειριστούμε χωρίς να επιβαρύνουμε του ώμους, τη σπονδυλική στήλη, τα γόνατα, τα ισχία, τα δάχτυλά, πιο πολύ από όσο χρειάζεται για να πετύχουμε τη δουλειά μας. Εδώ βοηθάει πολύ μια εργονομική παρέμβαση, αν χρειάζεται κι από ειδικό, από εργοθεραπευτή ή φυσικοθεραπευτή, έτσι ώστε να γίνουν τα πράγματα πιο εύκολα και φιλικά για το σώμα μας.
Οι ασκήσεις τώρα, είναι ασκήσεις που ενδυναμώνουν σε γενικές γραμμές το μυϊκό σύστημα των αρθρώσεων. Οι ασκήσεις αφαιρούν μέρος της επιβάρυνσης λόγω χρήσης από τον ιστό των αρθρώσεων, γιατί ο μυϊκός ιστός συγκρατεί την επιβάρυνση που επιβαρύνει αλλιώς την άρθρωση. Επίσης, υπάρχουν ασκήσεις, οι οποίες κάνουν διάταση στον μυϊκό ιστό και διάταση στις αρθρώσεις, εξασφαλίζουν δηλαδή την πληρέστερη δυνατή τροχιά λειτουργίας, το εύρος λειτουργίας της άρθρωσης και των στοιχείων που την εξυπηρετούν για να έχουμε καλή κινητικότητα. Επίσης, είναι ασκήσεις που προωθούν την αρθρική κινητικότητα, δηλαδή το «άνοιξε- κλείσε» μιας άρθρωσης χωρίς μεγάλο φορτίο, έτσι ώστε η άρθρωση να θρέφεται, να αποκαθίσταται, να αναγεννιέται, να αναπλάθεται χωρίς όμως μεγάλα φορτία, μόνο με κέρδος και όχι με βλάβη. Αυτή είναι η γενική περιγραφή των ασκήσεων.
Τέλος, να προσθέσουμε ότι δεν θέλουμε άσκηση σε χώρους με υψηλή υγρασία, πιο πολύ για προστασία των πνευμόνων και της αναπνοής κι όχι για άλλο λόγο. Τα ρούχα να είναι ζεστά. Οπωσδήποτε προσέχουμε τη γενικότερη υγεία όπως την υπέρταση, τη Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια δηλαδή το αναπνευστικό και το καρδιαγγειακό. Σε γενικές γραμμές το μυστικό είναι να βοηθάμε να δυναμώνει το μυϊκό σύστημα, έτσι ώστε να ανταποκρίνεται καλύτερα και να προστατεύει και πιο πολύ τις αρθρώσεις.
Τι πρέπει να προσέχουν όσοι αθλούνται π.χ. στο τρέξιμο, στην κολύμβηση, ποιοι είναι οι κανόνες για ασφαλή άθληση;
Καταρχάς αν πονάμε καλό είναι να αποφύγουμε ή να περιορίσουμε την κίνηση, ειδικά αν εμπλέκεται η πονεμένη άρθρωση και για όσο καιρό πονάμε. Αυτό ισχύει ακόμα κι αν δεν υπάρχει λόγος ή αφορμή, αν φταίει μόνο ο καιρός. Από εκεί και πέρα ξέρουμε ότι λίγη κινητοποίηση, λίγη άσκηση, πάντα βοηθάει να ξεπερνιούνται τα προβλήματα λίγο πιο γρήγορα και εύκολα, θέλει όμως ένα καλό ζύγισμα η επιλογή αυτή.
Η κολύμβηση συστήνεται γενικά σε όσους έχουν προβλήματα αρθρώσεων;
Ναι και μάλιστα όχι μόνο η κολύμβηση αλλά και όλες οι μορφές υδροθεραπείας. Επίσης, επιλογή είναι η ιαματική υδροθεραπεία, σε ιαματικά λουτρά, αλλά και σε απλό νερό πισίνας, αν δεν μπορούμε να μπούμε στη θάλασσα (π.χ. το χειμώνα, που οι πιο πολλοί δεν κολυμπάνε στη θάλασσα). Η θάλασσα έχει κι αυτή ιαματικές ιδιότητες και πολλά οφέλη, πέρα από την υψηλή άνωση που έχει, η οποία μηχανικά βοηθάει τις αρθρώσεις.
Το θέμα είναι ότι αυτές είναι γενικές οδηγίες που πραγματικά εφαρμόζονται σε κάθε περίπτωση. Υπάρχουν όμως και οι ειδικότερες ασκήσεις που έχουν να κάνουν με το πώς προστατεύω την άρθρωση. Αν κάποιος πονάει και μπορεί να επιλέξει να μπει στο νερό, αντί να τρέξει ή να κάνει ποδήλατο, το συστήνουμε, προτιμούμε το υδάτινο περιβάλλον, αντί για το περιβάλλον της βαρύτητας. Σε περιβάλλον βαρύτητας είναι τα αθλήματα που έχουν να κάνουν με τη μετακίνηση του σώματος, το τρέξιμο, το ποδήλατο και ομαδικά αθλήματα. Αν πάλι δεν μπορεί να μπει κάποιος σε υδάτινο περιβάλλον για οποιονδήποτε λόγο, τότε θα πρέπει να δει, αν μπορεί να τροποποιήσει αυτό που θέλει να κάνει. Αντί να κάνει τρέξιμο, να κάνεις ασκήσεις με το βάρος του σώματος, ή μέρους ενός μέλους του σώματος, χωρίς να επιβαρύνει την άρθρωση πολύ. Επίσης θα πρέπει να ρωτήσει τον φυσικοθεραπευτή του για ασκήσεις ανοιχτής και κλειστής αλυσίδας. Ιδιαίτερα οι δεύτερες μπορούν, υπό προϋποθέσεις, να βοηθήσουν πολύ καλά τη λειτουργικότητα των αρθρώσεων με σχεδόν μηδενική επιβάρυνση.
Τι είναι η ανοιχτή και κλειστή αλυσίδα;
Κλειστή αλυσίδα είναι η άσκηση κατά την οποία η τελευταία άρθρωση του μέλους του σώματος που κινούμε είναι σταθεροποιημένη. Αυτό υπό προϋποθέσεις π.χ. το να είσαι ξαπλωμένος και να έχεις τα πέλματα στον τοίχο με τα γόνατα λυγισμένα και να σπρώχνεις προς τον τοίχο. Αυτή η κίνηση μπορεί να γίνεται πολύ ήπια και μπορεί να προσφέρει ελάφρυνση κι όχι επιβάρυνση στην άρθρωση, ως επί το πλείστον του γόνατος, επί παραδείγματι, ή της ποδοκνημικής, στον αστράγαλο. Οι ασκήσεις ανοιχτής αλυσίδας είναι π.χ. το να είσαι ξαπλωμένος στο κρεβάτι και με ένα λάστιχο να σπρώχνεις πέρα δώθε το λάστιχο με το πέλμα σου. Είναι σημαντικό να μας κατευθύνει ο φυσικοθεραπευτής μας πως μπορούμε να βοηθούμε, τις μέρες που πονάμε, λόγω της αλλαγής του καιρού, χωρίς να έχουμε βλάβες παρά μόνο ωφέλεια από την άσκηση.
Ποιος είναι ο κατάλληλος ρουχισμός σε σχέση με τις αρθρώσεις και τους πόνους;
Υπάρχει πολύ συζήτηση για τον ρουχισμό και κατά περιόδους άνθρωποι έχουν πει ότι μάλλινα ρούχα, από επεξεργασμένο μαλλί, επίδεσμοι μάλλινοι βοηθούν πάρα πολύ τις αρθρώσεις. Ενδεχομένως αυτό γίνεται επειδή αυτά θερμαίνουν καλύτερα την άρθρωση και τη διατηρούν ζεστή. Έχουν προταθεί κι άλλοι μηχανισμοί.
Κατά τα άλλα δεν υπάρχει προτεινόμενος ρουχισμός, σε σχέση με την αρθραλγία, τον καιρό με «μετεωροαστάθεια» όπως είπαμε. Αυτό που θα πρέπει να προσέχει κανείς, είναι ο ρυθμός, η ένταση και το είδος της άσκηση που κάνει.
Τα ισοθερμικά ρούχα βοηθούν;
Η εμπειρία μέχρι τώρα δεν έχει δείξει ότι καλύπτουν το θέμα της αρθραλγίας συγκεκριμένα, όμως δεν μπορεί να πει κανείς ότι είναι λάθος να τα χρησιμοποιούμε, γιατί κρατούν όλο το σώμα σε μια σταθερή θερμοκρασία. Έτσι, εξασφαλίζουν καλύτερη κυκλοφορία τόσο του αίματος όσο και της λέμφου, άρα ρυθμίζουν καλύτερα τυχόν πρήξιμο που μπορεί να έχει η άρθρωση με το χαμηλό βαρομετρικό. Βοηθούν στο να μην συμβεί τόσο έντονο αρθρικό πρήξιμο κι έτσι ανταποκρίνεται ο οργανισμός καλύτερα σε αυτό που αλλιώς θα του προκαλούσε πιο μεγάλο πόνο, δηλαδή πρήξιμο της άρθρωσης λόγω του καιρού.
Τελικά, τι πρέπει να κάνει κανείς για μην πονούν οι αρθρώσεις του τον χειμώνα;
Η απάντηση είναι ό,τι και το καλοκαίρι! Να φροντίζουμε την υγεία των αρθρώσεων μας, την δύναμη του μυϊκού μας συστήματος, την χρήση και κατάχρηση του μυοσκελετικού συστήματος (π.χ. το άσκοπο ανεβοκατέβασμα σκάλας, την ρύθμιση των επίπλων μας), να κάνουμε τις φυσικοθεραπείες μας, να συμβουλευόμαστε τον γιατρό μας για συμπληρώματα διατροφής, φάρμακα και σε περίοδο έξαρσης του πόνου και το σημαντικότερο: να μην αδρανούμε, να περπατάμε στο μέτρο των δυνάμεων μας! Η ακινητοποίηση προκαλεί βλάβες.
