Τα τελευταία χρόνια το επιστημονικό ενδιαφέρον στη διατροφή μετά την εμμηνόπαυση φαίνεται να έχει εστιαστεί στα φυτοοιστρογόνα.
Τα φυτοοιστρογόνα αποτελούν μια μεγάλη κατηγορία ενώσεων φυτικής προέλευσης και περιλαμβάνουν κυρίως δύο μεγάλες ομάδες ενώσεων, τα φλαβονοειδή (ισοφλαβόνες και κουμεστράνες) και τα λιγνάνια.
Οι κύριοι εκπρόσωποι των ισοφλαβόνων είναι η γενιστείνη και η διαζδείνη, ενώ η κουμεστρόλη είναι η κύρια εκπρόσωπος των κουμεστρανών. Η σόγια και τα παράγωγα της περιέχουν μεγάλες ποσότητες ισοφλαβονοειδών.
Δυστυχώς είναι δύσκολος ο υπολογισμός της ακριβής ποσότητας φυτοοιστρογόνων στα τρόφιμα καθώς η συγκέντρωση των ισοφλαβονοειδών στη σόγια και τα παράγωγα της δεν είναι σταθερή. Εξαρτάται από:
- την ποικιλία του καρπού,
- τον τόπο καλλιέργειας,
- την εποχή θερισμού,
- τις συνθήκες υγρασίας,
- την ωριμότητα του καρπού και
- την επεξεργασία
Τυπικά προϊόντα σόγιας όπως το τοφού, το ρόφημα σόγιας και το τεμπέχ είναι πλούσιες πηγές ισοφλαβονοειδών, περιέχοντας περίπου 30-40mg ανά μερίδα σερβιρίσματος. Όμως προσοχή γιατί άλλα προϊόντα σόγιας όπως η σως σόγιας και το σογιέλαιο δεν περιέχουν ισοφλαβόνες.
In vivo και in vitro μελέτες υποστηρίζουν ότι τα φυτοοιστρογόνα έχουν σημαντικές βιολογικές δράσεις εφόσον μειώνουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου μαστού, καρκίνου προστάτη, καρκίνου εντέρου, αθηρωματικής πλάκας, οστεοπόρωσης και νευροεκφυλιστικών νοσημάτων.
Συμπερασματικά, τα φυτοοιστρογόνα φαίνεται ότι διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην προστασία του οργανισμού μας από διάφορες μορφές καρκίνου αλλά και από τα καρδιαγγειακά νοσήματα.
Ο τρόπος δράσης τους ακόμα διερευνάται. Η δράση των φυτοοιστρογόνων φαίνεται ότι μεσολαβείτε από τους υποδοχείς οιστρογόνων ΕRβ και Era με τους οποίους προσδένονται με υψηλή εξειδίκευση, ενώ αναφέρεται ότι υπάρχει υψηλότερη πρόσδεση με τον ERβ.
Τα φυτοοιστρογόνα διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη ρύθμιση της γονιδιακής έκφρασης και στις φυσιολογικές λειτουργίες μέσω άμεσης αλληλεπίδρασης με γονίδια.
Τα φυτοοιστρογόνα έχουν διφασική δράση (οιστρογονική-αντιοιστρογονική) η οποία εξαρτάται από τη συγκέντρωση τους, σε χαμηλές συγκεντρώσεις δρουν ως οιστρογόνα, ενώ σε μεγαλύτερες συγκεντρώσεις ως αντιοιστρογόνα.
Εν κατακλείδι, τα φυτοοοιστρογόνα σήμερα θεωρούνται ως οι «φυσικοί» εκλεκτικοί τροποποιητές του υποδοχέα των οιστρογόνων (SERMs) για το λόγο αυτό αξίζει να συμπεριληφθούν στο ημερήσιο διαιτολόγιο μας.
Συμβουλεύει η κα Δώρα Λάππα, Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, Νοσοκομείο ΚΑΤ
