Τα φυτοοιστρογονα αποτελούν μια μεγάλη κατηγορία ενώσεων φυτικής προέλευσης. Οι ευεργετικές δράσεις των φυτοοιστρογόνων στα επιμέρους συστήματα του ανθρώπου, όπως νευρικό, καρδιαγγειακό, μαστό, προστάτη, οστά, έντερο, ανοσοποιητικό καθώς και στα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης είναι πλέον δεδομένες.
In vivo και in vitro μελέτες υποστηρίζουν ότι τα φυτοοιστρογόνα έχουν σημαντικές βιολογικές δράσεις εφόσον μειώνουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του προστάτη, καρκίνου εντέρου, καρκίνο του μαστού, αθηρωματικής πλάκας, οστεοπόρωσης και νευροεκφυλιστικών νοσημάτων.
Η δράση των φυτοοιστρογόνων μεσολαβείται από τους υποδοχείς οιστρογόνων ERα και ΕRβ με τους οποίους προσδένεται με υψηλή εξειδίκευση. Τα φυτοοιστρογόνα σήμερα θεωρούνται ως οι «φυσικοί» εκλεκτικοί τροποποιητές του υποδοχέα των οιστρογόνων (SERMS).
Τα πρακτικά ερωτήματα τα οποία προκύπτουν είναι ποια είναι τα φυτοοιστρογόνα; ποιες χημικές ενώσεις έχει μέχρι τώρα βρεθεί ότι έχουν φυτοοιστρογονική δράση; σε ποια τρόφιμα βρίσκονται;
Οι πρώτες χημικές ενώσεις που εντοπίστηκε ότι είχαν φυτοοιστρογονική δράση είναι οι φαινολικές ενώσεις που περιέχουν έναν ή περισσότερους φαινολικούς δακτυλίους και συχνά αναφέρονται ως πολυφαινόλες π.χ. τα φλαβονοειδή( ισοφλαβόνες, και κουμεστράνες) και τα λιγνάνια. Οι πιο γνωστές ισοφλαβόνες περιέχονται στη σόγια και τα παράγωγα της, για το λόγο αυτό η σόγια είναι το πρώτο τρόφιμο το οποίο θεωρήθηκε ότι έχει φυτοοιστρογονική δράση.
Tα λιγνάνια περιέχονται στο λινάρι, τη σίκαλη και διάφορα λαχανικά. Επίσης στις πολυφαινόλες ανήκουν τα φαινολικά οξέα και οι τανίνες που περιέχονται στα μούρα, στο κακάο και στη σοκολάτα. Στην ίδια ομάδα τροφίμων ανήκουν η κερκετίνη, η κεμφερόλη,η λουτεολίνη (φλαβόνες), η κατεχίνη (φλαβονόλες) που περιέχεται στο τσάι, η ρεσβερατρόλη που περιέχεται στη φλούδα των σταφυλιών και επομένως και στο κρασί, στα μούρα, στα κουκουνάρια, στα φύλλα ευκαλύπτου και σε μικρότερες ποσότητες στα φιστίκια και στα φασόλια.
Τελευταία όμως δεδομένα υποστηρίζουν η οικογένεια των φυτοοιστρογόνων θα πρέπει να διερευνηθεί ακόμη περισσότερο και να περιλαμβάνει τις συνεχώς ανευρισκόμενες νέες φυτικές ενώσεις που εμφανίζουν οιστρογονική δράση.
Έτσι νεότερα δεδομένα εντοπίζουν φυτοοιστρογονική δράση σε βενζοφουράνια όπως αυτά που περιέχονται στο φυτό Onobrychis ebenoides, τα ginsenoides συστατικό του ginseng, το 4-ethoxylmethylphenol που είναι αλκοολικό παράγωγο των φύλλων και του καρπού του φυτού Vanilla fragrans, το isoliquiritigenin της ρίζας Licorice που είναι ευρύτερα γνωστή ως γλυκόριζα, το Μartinoside (στον καρπό του φυτού Leonotts nepetefolta, το Ωερβασψοσιδε στα φύλλα των φυτών leucosceptrum Japonicum of barbinerve, Syringa josikaea και Sy vulgaris.
Αξίζει όμως να τονιστεί ότι εκτός από τις συνεχώς ανευρισκόμενες νέες φυτικές ενώσεις με οιστρογονική δράση, υπάρχουν και τα εκχυλίσματα των φυτών τα οποία δείχνουν οιστρογονική δράση.
Eάν και δεν μπορεί να αποδοθεί σε συγκεκριμένο επιμέρους συστατικό η φυτοοιστρογονική τους δράση φαίνεται ότι αυτή είναι σημαντική. Η συνεργική δράση των επιμέρους συστατικών τους πιθανόν να οδηγεί στην υψηλότερη βιολογική δράση που εμφανίζουν τα φυτικά εκχυλίσματα σε σχέση με τις επιμέρους συστατικές τους ενώσεις.
Συμβουλεύει η Δρ. Αμαλία Τσαγκάρη, Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, Γ.Ν.Α.”ΚΑΤ”
