Τι είναι οστεοαρθρίτιδα;
Οστεοαρθρίτιδα(ΟΑ) ονομάζεται η εκφυλιστική νόσος που είναι αποτέλεσμα της φυσιολογικής ή τραυματικής φθοράς του χόνδρου. Ο χόνδρος είναι το ισχυρό, ελαστικό περίβλημα, που καλύπτει και προστατεύει τις αρθρώσεις. Αποτελεί κύριο στοιχείο της άρθρωσης, μιας και από την μία απορροφά τα ισχυρά φορτία που ασκούνται στα διάφορα σημεία του σώματος, ενώ από την άλλη επιτρέπει την ομαλή κίνηση της άρθρωσης.
Στην οστεοαρθρίτιδα ο χόνδρος διαβρώνεται, καταλήγοντας στην εκδήλωση πόνου, δυσκινησία, οίδημα και άμεση επαφή των αρθρούμενων οστών.
Πώς ορίζεται ο οστεοαρθριτικός πόνος;
Σύμφωνα με την Διεθνή Ένωση για την Μελέτη του Πόνου (IASP- International Association for the Study of Pain) με την αναθεώρηση του Κυότο του 2008, ως πόνος ορίζεται κάθε δυσάρεστη αισθητική και συναισθηματική εμπειρία που σχετίζεται με πραγματική ή πιθανή ιστική βλάβη, ή οτιδήποτε περιγράφεται σαν παρόμοια κάκωση. Κατά συνέπεια η διαταραχή της αρχιτεκτονικής των αρθρούμενων επιφανειών προκαλεί την έκλυση του οστεοαρθρικού πόνου, μιας και τα φυσιολογικά προστατευμένα , από τον χόνδρο, περιαρθρικά νεύρα υφίστανται εκτεταμμένο ερεθισμό από τις εκφυλισμένες αρθρικές επιφάνειες.
Ποιες αρθρώσεις προσβάλλονται;
Συνηθέστερα προσβάλλεται η βάση του αντίχειρα, οι αρθρώσεις μεταξύ των φαλάγγων στα δάκτυλα της άκρας χειρός, το ισχίο, το γόνατο, ο ώμος , η ακρωμιοκλειδική και ο μέγας δάκτυλος του άκρου ποδός (εικόνα 1).
Πως εκδηλώνεται ο οστεοαρθριτικός πόνος;
Η πιο συχνή κλινική εικόνα αφορά δυσκαμψία που εκδηλώνεται το πρωΐ, με διάρκεια 30 περίπου λεπτά. Καθώς η ημέρα εξελίσσεται και η άρθρωση τίθεται σε μεγαλύτερη κινητικότητα, το οίδημα, ο πόνος και η δυσανεξία του ασθενούς σε αυτόν επιδεινώνεται. Συνήθως η ανάπαυση απαλλάσσει τον ασθενή από την συμπτωματολογία.
Έχει σημασία η φαρμακευτική αγωγή στον πόνο της ΟΑ;
Τα σύγχρονα αναλγητικά φάρμακα παίζουν μείζονα ρόλο στην αντιμετώπιση του πόνου.Μπορούν είτε να συμπληρώνουν την συντηρητική αντιμετώπιση της ΟΑ (π.χ. άσκηση, χρήση ναρθήκων αποφόρτισης,απώλεια βάρους), είτε να χορηγούνται σε οξεία ή χρόνια βάση, μοναδιαία ή συνδιαστικά μεταξύ τους.
Ποιά είναι οι συνηθέστερες από του στόματος (per os) αναλγητικές φαρμακευτικές ουσίες;
- Ακετομιφαίνη (π.χ. Depon). Ιδιαίτερα ασφαλές και αποτελεσματικό στην χορήγησή του, ιδιαίτερα σε ασθενείς που λαμβάνουν παράλληλα κάποιο αντιπηκτικό, τόσο για σύντομη , όσο και για μακροχρόνια θεραπεία. Η μέγιστη δόση είναι μέχρι 4 gr την ημέρα.
- Μη Στεροειδή Αντιφλεγμονώδη Φάρμακα(ΜΣΑΦ). Η ασπιρίνη, η ιβουπροφαίνη(π.χ. Brufen), η δικλοφαινάκη (π.χ. Voltaren), η μελοξικάμη (π.χ. Movatec), η λορνοξικάμη (π.χ. Xefo), οι αναστολείς του ενζύμου COX1 ή COX2 (π.χ. Arcoxia) είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικά στην αντιμετώπιση του πόνου. Η δόση και η διάρκεια της χορήγησής τους πρέπει να ακολουθεί αυστηρά τις οδηγίες του θεράποντος ιατρού.
- Παράγωγα οπιοειδών ή κωδεϊνούχα (π.χ. Lonarid-N,Lonalgal,Tramal). Πρέπει να χορηγούνται με απόλυτες ενδείξεις και με στενή παρακολούθηση του ασθενούς. Η ναυτία, η δυσχεσία, η υπνηλία και η εξάρτηση ειναι μερικές κύριες ανεπιθύμητες ενέργειες.
Υπάρχουν τοπικά αναλγητικά;
Τοπικά αναλγητικά με την μορφή γέλης(gel) υπάρχουν ποικίλα στην αγορά τόσο με περιεχόμενο κάποια αντιφλεγμονώδη ουσία (π.χ. Voltaren emulgen), όσο και σαν παράγωγα της καψαϊκίνης(του ισχυρού συστατικού της πιπεριάς chillie), του ευκαλύπτου, της μέντας, της καμφοράς κλπ. Σε μορφή σταγόνων κυκλοφορεί το αντιφλεγμονώδες σκεύασμα Penssaid.
Έχουν θέση οι ενέσεις κορτιζόνης+/-ξυλοκαΐνης στον οστεοαρθριτικό πόνο;
Η συγχορήγηση κορτιζόνης και ξυλοκαΐνης ενδαρθρικά φαίνεται να ανακουφίζει ικανοποιητικά από τον πόνο, εγχεόμενη είτε σε μεγάλες, είτε σε μικρές αρθρώσεις όπως είναι ο αντίχειρας. Το διάστημα απαλλαγής από τον πόνο ποικίλει από 6 μήνες, ως αρκετά έτη. Η χορήγησή της πρέπει να γίνεται από ειδικό γνώστη της ανατομικής της κάθε περιοχής και με ενδείξεις.
Ποιοι ασθενείς πρέπει να τα αποφεύγουν τα αντιφλεγμονώδη λόγω αυξημένων πιθανοτήτων για ανεπιθύμητες ενέργειες;
Συνιστάται η αποφυγή χορήγησης στις εξής κατηγορίες ασθενών:
- Αλλεργικοί στην ασπιρίνη ή σε άλλα ΜΣΑΦ
- Σε πάσχοντες από ΧΑΠ.
- Σε όσους εμφάνισαν πρόσφατο γαστρικό έλκος.
- Σε ασθενείς που λαμβάνουν αντιπηκτικά.
- Σε πάσχοντες από Συμφορητική Καρδιακή Ανεπάρκεια.
- Σε πρόσφατο αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο ή έμφραγμα.
- Σε ασθενείς με διαταραχή της ηπατικής ή νεφρικής λειτουργείας συνιστάται η επικοινωνία με τον θεράποντα ιατρό τους.
Συμβουλεύει ο κος Κωνσταντίνος Ε. Τόλης, MD,Msc, Χειρούργος ορθοπαιδικός
