Ο όρος «Σύνδρομο» δεν δηλώνει τίποτα άλλο από το ότι στην εκδήλωση αυτής της νόσου συμμετέχουν πολλά συστήματα. Τα συμπτώματα, δηλαδή, δεν αφορούν ένα μόνον σύστημα.
Για να χαρακτηριστούν τα ενοχλήματα χρόνια, πρέπει να διαρκούν πάνω από 6 μήνες. Πρόκειται για μια σοβαρή εξουθενωτική κατάσταση που αφορά εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο.
Για παράδειγμα, στις ΗΠΑ υπολογίζεται ότι νοσούν 800.000 έως 2,5 εκατομμύρια άνθρωποι. Από αυτούς η μεγάλη πλειοψηφία, που φτάνει το 85-90%, παραμένουν αδιάγνωστοι. Αξίζει δε να σημειώσει κανείς ότι το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης προκαλεί στις ΗΠΑ, μία οικονομική δαπάνη 17-24 δις $ τον χρόνο.
Αλήθεια, τι είναι το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης;
Είναι μία εξαιρετικά πολύπλοκη διαταραχή που χαρακτηρίζεται από υπερβολική και χρόνια κούραση (βαριά κόπωση – εξουθένωση) που δεν ερμηνεύεται από άλλη παθολογική κατάσταση, επηρεάζει όλα τα συστήματα και που επηρεάζει την καθημερινότητα των ασθενών ενώ διαταράσσεται ριζικά η ποιότητα ζωής.
Τα συμπτώματα μπορεί να υπάρχουν για χρόνια πριν τη διάγνωση, εάν αυτή γίνει κάποτε. Ως ένα χρόνιο νόσημα μπορεί να οδηγήσει σε ανεπάρκεια, στο να μη μπορεί κανείς να αυτοεξυπηρετηθεί, τελικά. Το 2015 αναγνωρίστηκε διεθνώς, ως μία εξαιρετικά σοβαρή και επικίνδυνη κατάσταση για την υγεία.
Μέχρι σήμερα παραμένει άγνωστη η παθοφυσιολογία της νόσου. Με ποιον μηχανισμό δηλαδή προκαλείται. Πάντως, δεν είναι ψυχοσωματική νόσος. Μπορεί να πυροδοτηθεί από ιογενείς, βακτηριακές ή παρασιτικές λοιμώξεις, από έκθεση σε τοξίνες, από διαταραχές του ανοσοποιητικού και από φλεγμονώδεις καταστάσεις.
Ποιους αφορά;
Τυπικά επηρεάζει ενήλικες και έφηβους: συνήθως αρχίζει περίπου στα 33. Σπάνια παρουσιάζεται σε ηλικίες κάτω των 11 ετών. Η συχνότητα είναι τριπλάσια στις γυναίκες, αλλά δεν θεωρείται γυναικεία νόσος.
Με ποια συμπτώματα εκδηλώνεται;
Οι ασθενείς παραπονούνται ότι αισθάνονται έντονη δυσφορία και δυσανεξία μετά από κάποια δραστηριότητα (περπάτημα, κηπουρική, ψώνια, κα), ατονία, εξάντληση, μυαλγίες, αρθραλγίες, μυϊκή αδυναμία ενώ παρουσιάζουν διαταραχές ύπνου.
Επίσης πονοκεφάλους, πόνο στους λεμφαδένες (αμυγδαλές, τράχηλο), πονόλαιμο, ελαττωμένη πνευματική διαύγεια και λειτουργικότητα, δυσκολίες συγκέντρωσης και πνευματική ψυχολογική κούραση. Πολύ συχνά οι ασθενείς αναφέρουν γενική κακουχία σαν πριν από γρίπη, ναυτία, αίσθημα θολούρας, δυσκολία προσανατολισμού, ταχυκαρδίες, αλλεργίες σε τροφές-μυρωδιές-φάρμακα, ευαισθησία στο θόρυβο και προβλήματα ισορροπίας. Συνήθως ακούμε τους ασθενείς να λένε: «αισθάνομαι χάλια», «νοιώθω εξαντλημένος, σαν να μην κοιμήθηκα ποτέ», «τα χέρια μου και τα πόδια μου είναι εκατό οκάδες», «πονάω ακόμα και που σκέφτομαι», «αισθάνομαι αποδυναμωμένος ακόμη και με το παραμικρό».
Ποιοι κινδυνεύουν να νοσήσουν από σύνδρομο χρόνιας κόπωσης (ΣΧΚ);
Ο καθένας μας μπορεί να έχει μία εμπειρία ΣΧΚ κάποια στιγμή της ζωής του. Μετά από μία ασθένεια, ένα οικονομικό πρόβλημα ή μια συνεχή δύσκολη κατάσταση. Παράγοντες που μας κάνουν επιρρεπείς μπορεί να είναι ο τρόπος ζωής (κακή διατροφή, κατάχρηση ουσιών, πολύ λίγος ύπνος- ξεκούραση, πολύ στρες), μία χρόνια ασθένεια, επαναλαμβανόμενες λοιμώξεις, ένα αυτοάνοσο νόσημα. Λόγω της μόνιμης κούρασης το άτομο δεν ανταπεξέρχεται στις απαιτήσεις της καθημερινότητας και τις επαγγελματικές υποχρεώσεις. Σταδιακά εθίζεται στην καθιστική ζωή με συνέπεια την παχυσαρκία, τις καρδιαγγειακές παθήσεις και την κατάθλιψη.
Αιτίες που μπορούν να οδηγήσουν σε ΣΧΚ
Τέτοιες μπορεί να είναι μία ιογενής ή βακτηριδιακή λοίμωξη – φλεγμονή, προβλήματα ανοσοποιητικού, ορμονική ανισορροπία, ψυχολογικά προβλήματα, άγχος και συναισθηματικά τραύματα, γονιδιακοί παράγοντες, θυρεοειδοπάθειες, αναιμία, παθήσεις επινεφριδίων, κατάθλιψη.
Πως μπαίνει η διάγνωση;
Η διάγνωση βασίζεται στα συμπτώματα, στην σωστή λήψη του ιστορικού και στην ενδελεχή φυσική εξέταση του ασθενούς. Δεν υπάρχει κάποιος βιοδείκτης, εργαστηριακή ή απεικονιστική εξέταση, που να βάζει τη διάγνωση.
Έτσι, ο γιατρός βασίζεται στα εξής διαγνωστικά κριτήρια:
Οι ασθενείς πρέπει να έχουν όλα τα παρακάτω:
- Σοβαρή έκπτωση ή διαταραχή πριν την αρρώστια
- Δυσκολία στις δραστηριότητες και εξάντληση για πάνω από 6 μήνες και πάνω από το 50% του χρόνου
- Μη αναζωογονητικό ύπνο
- Δυσφορία και εξάντληση μετά από δραστηριότητα
Επίσης 1 από τα παρακάτω:
- Μέτρια με σοβαρή γνωσιακή έκπτωση πάνω από το 50% του χρόνου (να μην θυμάται, να μην ξέρει τι μέρα είναι, να μην αναγνωρίζει προσφιλή του πρόσωπα κλπ)
- Ορθοστατικά συμπτώματα (ζάλη και τάση για λιποθυμία όταν σηκώνεται απότομα)
- Μετράει η συχνότητα και η σοβαρότητα των συμπτωμάτων.
Όπως και να έχει, ο γιατρός πρέπει να αποκλείσει την περίπτωση να πάσχει ο ασθενής από :
- Υπερκόπωση
- Αναιμία
- Διαταραχές ενδοκρινών αδένων (ν. Addison, διαβήτης)
- Χρόνιες λοιμώξεις (AIDS, ηπατίτιδα)
- Καρδιαγγειακές ή αναπνευστικές παθήσεις
- Αυτοάνοσα νοσήματα (ν. Crohn)
Παραπέμποντάς τον για εξετάσεις που περιλαμβάνουν :
- Γενική αίματος
- Βιοχημικές εξετάσεις
- Θυρεοειδικές
- CRP, TKE
Υπάρχει θεραπεία;
Δεν υπάρχει αιτιολογική θεραπεία.
Και φυσικά αναρωτιέται κανείς αφού δεν μπορεί να θεραπευτεί ο ασθενής γιατί να μπει η διάγνωση;
Διότι η διάγνωση μπορεί να βεβαιώσει τον ασθενή ότι μπορεί να βοηθηθεί και έτσι να μειώσει τον αυτοκτονικό ιδεασμό, καθώς και να επιτρέψει στον γιατρό να διαμορφώσει ένα πλάνο για να περιορίσει ο ασθενής τις δραστηριότητές του. Έτσι ο ασθενής θα αποφύγει την εξουθένωση μετά από δραστηριότητα, θα θεραπεύσει τους πόνους, θα βελτιώσει την ποιότητα του ύπνου και θα βοηθήσει τον πάσχοντα να καταλάβει την αρρώστια του.
Συμπερασματικά:
Το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης είναι πια μία αναγνωρισμένη νόσος, πολύπλοκη μεν αλλά μπορεί να διαγνωσθεί και παρόλο που δεν υπάρχει θεραπεία, υπάρχουν τρόποι να βοηθηθεί ο ασθενής, διότι μας αξίζει να ζούμε μια ποιοτικά καλή ζωή χωρίς πόνο, ανημποριά, θλίψη, απόγνωση.
Συμβουλεύει ο κος Αθανάσιος Συμεωνίδης, Γενικός/Οικογενειακός Ιατρός, Δντης ΚΥ Ν. Μηχανιώνας, Θεσσαλονίκη, Πρόεδρος Εταιρείας Γενικής/Οικογενειακής Ιατρικής Ελλάδας, ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ
