Συμβουλεύει η κα Χρυσοβαλάντω Καραπάνου: Βοηθός βρεφοκόμος – παιδοκόμος, 1ος Δημοτικός Παιδικός Σταθμός Δήμου Λυκόβρυσης- Πεύκης.
Πότε θεωρούμε ότι ένα παιδί είναι έτοιμο να αποκοπεί από την πάνα, υπάρχει στάνταρ ηλικία;
Η εκπαίδευση για την αποκοπή από την πάνα ξεκινάει γύρω στα 2.5-3 έτη. Αυτά τα ηλικιακά όρια όμως δεν είναι αυστηρά, δηλαδή κάποια παιδιά έχουν την ωριμότητα να τη βγάλουν λίγο πιο πριν, ενώ κάποια άλλα μπορεί και μετά τα τρία χρόνια να μην είναι αρκετά ώριμα και έτοιμα για να αποχωριστούν την πάνα.
Ποιες είναι οι ενδείξεις ότι το παιδί είναι έτοιμο; Πώς μπορούν να βοηθήσουν οι γονείς στο σπίτι;
Το πρώτο που πρέπει να κάνουν, είναι να παρατηρήσουν το παιδί και να δουν πόσο συχνά του αλλάζουν την πάνα. Για παράδειγμα, παρατηρούν αν παραμένει στεγνό από το πρωί έως το μεσημέρι-ανάλογα και με τις τροφές και τα υγρά που του δίνουν- και πόσες πάνες του αλλάζουν. Από τη στιγμή που βλέπουν ότι η πάνα έχει λιγότερα υγρά, αρχίζουν να καταλαβαίνουν ότι το παιδί αποκτά τον έλεγχο. Σιγά – σιγά ξεκινούν να βοηθάνε το παιδί, λέγοντας του φράσεις όπως: «τι καλά που είσαι στεγνός, έλα να πάμε τουαλέτα όπως κάνουν και τα άλλα παιδάκια, όπως η μαμά και ο μπαμπάς.»
Καλό θα είναι να ενθαρρύνουν το παιδί να τους ακολουθήσει στην τουαλέτα και να το κρατούν, καθώς κάποια φοβούνται μην πέσουν. Δεν περιμένουμε τις πρώτες φορές αποτελέσματα, όμως οι γονείς πρέπει να επιβραβεύουν το παιδί που τους εμπιστεύεται να καθίσει στη λεκάνη. Να το προτρέπουν να χρησιμοποιεί το καζανάκι είτε τα κατάφερε είτε όχι, γιατί αυτό το ενθουσιάζει κι έτσι οι επόμενες προσπάθειες γίνονται μέρος ενός παιχνιδιού. Συνεχίζοντας το ίδιο και τις επόμενες μέρες, ανά τακτά χρονικά διαστήματα, όταν παίζουν ή έχουν μια ασχολία, θα το πάρει η μαμά ή ο μπαμπάς και θα του πει να πάνε τουαλέτα κι ότι θα συνεχίσει μετά. Μπορεί να αρνηθεί κάποιες φορές, γιατί θα του κόψει το παιχνίδι, αλλά με αυτό τον τρόπο το βοηθάνε.
Πώς μπορούν να συνεργαστούν οι γονείς με την παιδαγωγό;
Στον παιδικό σταθμό γίνεται εκπαίδευση αποκοπής της πάνας εφαρμόζοντας το παραπάνω μοντέλο που περιγράψαμε. Το παιδί βλέποντας και τα άλλα παιδιά να συμμετέχουν, εξοικειώνεται με τη διαδικασία αυτή. Ενημερώνουμε τους γονείς για την πρόοδο και ζητάμε πάνες-βρακάκια, καθώς είναι πιο εύκολα στη διαχείριση από τα παιδιά. Σε συνεννόηση μαζί τους, ζητάμε να συνεχίσουν την προσπάθεια στο σπίτι. Αν μπει το παιδί στη διαδικασία να βγάλει την πάνα στο σχολείο και στο σπίτι δεν υπάρχει ανάλογη συνέχεια, το αποτέλεσμα δεν θα είναι το αναμενόμενο. Στην αρχή απαιτείται για ένα μικρό χρονικό διάστημα λίγη περισσότερη φροντίδα από τους γονείς , ώστε να το παροτρύνουν και μετά να ζητάει από μόνο του τη χρήση της τουαλέτας. Όταν φτάσουμε στο στάδιο το παιδί να διαχειρίζεται την πάνα-βρακάκι, τότε το ενθαρρύνουμε για κανονικό βρακάκι.
Συνήθως για αρχή ζητάμε από τους γονείς να αγοράσουν ένα βρακάκι με έναν αγαπημένο τους ήρωα, που το φοράνε και χαίρονται. Τον πρώτο καιρό θα πρέπει να φορούν το βρακάκι πάνω από την πάνα κι όταν έρχονται στο σχολείο, η παιδαγωγός την αφαιρεί.
Κανονικά, πριν φύγει το παιδί από το σπίτι θα πρέπει να το βάλει η μαμά ή ο μπαμπάς να κάνει τσίσα. Ασφαλώς, τα ατυχήματα είναι μέσα στο πρόγραμμα, όπως το να λερωθούν. Σε αυτό το σημείο δεν τα αποθαρρύνουμε, δεν τα μαλώνουμε μέχρι να μάθουν. Σε συνεννόηση με τους γονείς δίνουμε την ίδια συμβουλή .Επίσης και οι ίδιοι οι γονείς δεν πρέπει να αποθαρρυνθούν.
Ποιο είναι το διάστημα προσαρμογής;
Το διάστημα προσαρμογής σχετίζεται με την ωριμότητα του παιδιού. Κάποια βγάζουν την πάνα και κάποια καθυστερούν. Σε καμία περίπτωση όμως δεν πρέπει να τα στρεσάρουμε, ούτε η παιδαγωγός ούτε και οι γονείς, γιατί μπορεί άθελά μας να δώσουμε στο παιδί να καταλάβει ότι αγχωνόμαστε γιατί δεν το πετύχαμε. Μπορεί μια ανησυχία να τα κράτα πίσω, δηλαδή να έχουν βραχεί αρκετές φορές, να νιώθουν τα ίδια άσχημα, και αυτό μπορεί να καθυστερεί την “κατάκτηση” της τουαλέτας. Πάντως δεν υπάρχει συγκεκριμένο χρονικό διάστημα προσαρμογής.
Πώς μπορούμε να καταφέρουμε να μην φοράει και το βράδυ την πάνα;
Η κατάργηση της βραδινής πάνας είναι το τελευταίο στάδιο που πρέπει να επιτευχθεί. Από την εμπειρία μου κάποια παιδιά είναι όλη μέρα στεγνά αλλά δεν μπορούν να ελέγξουν τη νυκτερινή ενούρηση. Αυτό δεν πρέπει να αποθαρρύνει τους γονείς. Καλό είναι να προσαρμόσουν τις τροφές, ώστε να μην είναι τόσο υδαρείς και να μην πίνουν γάλα ακριβώς πριν τον ύπνο για να υπάρχει μια χρονική’’ απόσταση ασφαλείας΄΄, και να πηγαίνουν τουαλέτα πριν κοιμηθούν, αν και πολλά παιδιά το πίνουν για να χαλαρώσουν. Εφόσον το παιδί είναι όλη μέρα στεγνό με το βρακάκι του, για λόγους ασφαλείας το βράδυ του βάζουμε πάνα. Όταν δούμε ότι το παιδί το ελέγχει πλήρως, το βάζουμε πριν τον ύπνο να πάει για τσίσα. Καλό θα ήταν οι γονείς κατά τη διάρκεια της νύχτας να το πηγαίνουν στην τουαλέτα. Ο αυτοέλεγχος λειτουργεί πολλές φορές αυτόματα από τη φύση.
Αυτό εξαρτάται και από την εξέλιξη του παιδιού καθ’ όλη τη διάρκεια των ημερών;
Ναι. Βλέποντας την πρόοδο του παιδιού στο πέρασμα των ημερών και το πόσο μπορεί να μείνει στεγνό και να χρησιμοποιεί την τουαλέτα.
Τι πρέπει να κάνουν οι γονείς που έχουν ένα μικρότερο παιδάκι στο σπίτι. Χρειάζεται να κάνουν κάτι διαφορετικό;
Το πρώτο πράγμα που πρέπει να γίνει είναι να διαχωρίσουν οι γονείς τις ηλικίες των παιδιών. Αν είναι πολύ κοντινές δεν θα πρέπει να επιδιώκουν το δεύτερο παιδί να μιμηθεί το πρώτο. Το δεύτερο συνήθως βλέποντας το πρώτο, ζητάει και αυτό βρακάκι και τουαλέτα, αντί για πάνα. Αυτό δεν είναι κακό αλλά δεν θα πρέπει να γίνεται επί τούτου. Είναι κουραστικό και αγχωτικό, τόσο για τους γονείς όσο και για το μικρότερο αλλά και για το μεγαλύτερο παιδί.
Γενικά τα δεύτερα παιδιά αποκτούν πιο εύκολα συνήθειες στην εκμάθηση, βλέποντας τα μεγαλύτερα. Τα γιο γιό και τα καθίσματα τουαλέτας, που προσαρμόζονται στη λεκάνη των ενηλίκων, βοηθούν στην όλη διαδικασία. Όταν θα έρθει η ώρα για την αγορά του γιο γιό, καλό ήταν θα οι γονείς να το διαλέξουν μόνοι τους, χωρίς την παρουσία παιδιών, διότι κυκλοφορούν γιο γιό-παιχνίδια με τα οποία τα παιδιά παίζουν και χάνουν τον στόχο τους. Στους παιδικούς σταθμούς έχουμε μικρές λεκάνες ειδικά προσαρμοσμένες στις ανάγκες των παιδιών.
Εν κατακλείδι δεν πιέζουμε το παιδί, δεν το αποθαρρύνουμε, δεν αγχωνόμαστε. Πάντα θα πρέπει να υπάρχει καλή συνεννόηση μεταξύ εκπαιδευτικών και γονέων, ώστε να γίνεται μια προσπάθεια που θα συνεχίζεται σπίτι και να μην διακόπτεται η εξέλιξη. Σε αντίθετη περίπτωση το παιδί μπερδεύεται καθώς δε μπορεί να διαχωρίσει το τι συμβαίνει στον παιδικό σταθμό και τι στο σπίτι. Έτσι λοιπόν η συνεργασία γονέων και παιδαγωγών είναι πολύ σημαντική.
