Συμβουλεύει ο κος Κων/νος Διον. Σταθόπουλος, Χειρ.Ορθοπεδικός
Μέλος της Ελληνικής Εταιρίας Χειρουργικής Ορθοπαιδικής και Τραυματιολογίας (ΕΕΧΟΤ), της Ελληνικής Εταιρίας Μελέτης Μεταβολισμού των Οστών (ΕΕΜΜΟ), καθώς και της International Society of Musculoskeletal & Neuronal Interactions (ISMNΙ),συνεργάτης της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών στο ΠΜΣ ¨Μεταβολικά Νοσήματα των Οστών” και του Ερευνητικού Εργαστηρίου Έρευνας και Εκπαίδευσης “Θ. Γαροφαλίδης”.
Τι είναι η παροδική οστεοπόρωση;
Η παροδική οστεοπόρωση περιγράφηκε στη γαλλική βιβλιογραφία το 1947 από τους Ravault και συνεργάτες, και το 1959 για πρώτη φορά στην αγγλόφωνη βιβλιογραφία από τους Curtis και Kincaid, σε μια μικρή σειρά γυναικών που εμφάνισαν ξαφνικά πόνο στην περιοχή του ισχίου κατά το τελευταίο τρίμηνο της κύησης. Στη συνέχεια και μέχρι σήμερα έχουν περιγραφεί πολλές περιπτώσεις του συνδρόμου σε γυναίκες τόσο κατά την κύηση όσο και τη λοχεία, καθώς επίσης και σε άντρες. Το 1968 ο Lequesne εισήγαγε τον όρο παροδική οστεοπόρωση του ισχίου ενώ παράλληλα περιγράφηκαν από άλλους συγγραφείς παρόμοιες κλινικές και ακτινολογικές οντότητες και σε άλλες αρθρώσεις όπως το γόνατο και ο αστράγαλος. Η παροδική περιοχική οστεοπόρωση μπορεί να εμφανιστεί κλινικά ως μεμονωμένο επεισόδιο που προσβάλλει μια μόνο άρθρωση ή επανειλημμένα επεισόδια που αφορούν σε περισσότερες από μια αρθρώσεις.
Πώς εκδηλώνεται η παροδική οστεοπόρωση;
Αυτό το επεισόδιο πόνου είναι αιφνίδιας ενάρξης και οι ασθενείς δεν αναφέρουν συνήθως προηγούμενη κάκωση ή τραυματισμό. Εκδηλώνεται αρχικά με άλγος συνήθως κατά τη βάδιση, και συνήθως προοδευτικά η κατάσταση επιδεινώνεται με αποτέλεσμα οι ασθενείς να μην μπορούν να φορτίσουν και να αρνούνται να πατήσουν το πόδι τους λόγω του έντονου πόνου. Ο αρχικός ακτινολογικός έλεγχος τις πρώτες 7-10 μέρες του πόνου είναι αρνητικός, αλλά με το πέρασμα των εβδομάδων παρατηρούμε οτι στην περιοχή που πάσχει προοδευτικά το οστούν χαρακτηρίζεται από μια αυξημένη και διαρκώς επιδεινούμενη οστεοπενία. Αυτή λοιπόν, η κατάσταση της διαρκώς αυξημένης οστεοπενίας δεν είναι τίποτα άλλο παρά μια αυξημένη δραστηριότητα των οστεοκλαστών στην συγκεκριμένη περιοχή, εκλεκτικά για λόγους τους οποίους δεν γνωρίζουμε, και η οποία οδηγεί σε τοπική απορρόφηση οστού στην περιοχή αυτή.
Ποιά είναι τα συμπτώματα και πόσο διαρκούν;
Δεν υπάρχουν προειδοποιητικά συμπτώματα, και η νόσος εισβάλλει με αιφνίδιο άλγος το οποίο τυπικά προοδευτικά επιδεινώνεται. Τα συμπτώματα μπορεί να διαρκέσουν από εβδομάδες εως και αρκετούς μήνες με συνέπεια δυσχέρεια στη βάδιση και την αυτο-εξυπηρέτηση. Στους περισσότερους ασθενείς ο πόνος υφύεται κατά την παραμονή στο κρεβάτι ή στην καθιστική θέση, με αποτέλεσμα οι ασθενείς να παραμένουν κλινήρεις και προοδευτικά να παρατηρείται αδυναμία των μυών γύρω από την πάσχουσα άρθρωση. Ο πόνος συνήθως είναι εντοπισμένος και λιγότερο συχνά διάχυτος. Η παροδική οστεοπόρωση έχει παρατηρηθεί ότι διαρκεί εως 9 μήνες και ποτέ δεν εμφανίζεται στην ίδια άρθρωση. Σε κάποιες περιπτώσεις και σε ποσοστό τουλάχιστον 20-30% παρατηρούμε ότι η οστεοπόρωση αυτή έχει μεταναστευτικό χαρακτήρα, για παράδειγμα το σύνδρομο να ξεκινήσει στο δεξί ισχίο και αφού ολοκληρώσει την πορεία του, μετά από λίγους μήνες ή χρόνια να εμφανιστεί στο αριστερό ισχίο. Κατά την οξεία φάση, και μέχρι το σύνδρομο να ιαθεί απαιτείται μέριμνα ώστε οι ασθενείς να αποφύγουν τις πτώσεις, διότι ελοχεύει ο κίνδυνος κατάγματος.
Πώς γίνεται η διάγνωση της παροδικής οστεοπόρωσης;
- Διαφορική Διάγνωση: Η διαφορική διάγνωση πρέπει να περιλαμβάνει κυρίως κρυσταλλογενείς αρθρίτιδες (ουρική, ψευδο-ουρική), αυτοάνοσες αρθρίτιδες (ρευματοειδής αρθρίτιδα), σηπτική αρθρίτιδα, πρωτοπαθείς όγκους των οστών, μεταστατική οστική νόσο, οστεομυελίτιδα, πολλαπλούν μυέλωμα, φυματίωση των οστών, καθώς και μεταβολικές παθήσεις των οστών. Σε όλες τις ανωτέρω περιπτώσεις, τα εργαστηριακά και απεικονιστικά ευρήματα επιτρέπουν την σωστή διάγνωση.
- Ακτνολογικός έλεγχος/Μαγνητική Τομογραφία: Το άτομο θα πρέπει να προβεί σε ακτινολογικό έλεγχο ή/και μαγνητική τομογραφία. Για τις γυναίκες που βρίσκονται σε εγκυμοσύνη και δεν επιτρέπεται να κάνουν ακτινογραφία, προτείνεται μαγνητική τομογραφία. Στη μαγνητική τομογραφία παρουσιάζεται εικόνα διάχυτου οστικού οιδήματος στην πάσχουσα περιοχή. Σπάνια, και εκτός των εγκύων, ίσως απαιτηθεί σπινθηρογράφημα οστών.
- Συμπληρωματικές εξετάσεις: Μέτρηση οστικής πυκνότητας, στην οποία δεν μπορούμε να στηριχτούμε αποκλειστικά, πάρα μόνο συμπληρωματικά μαζί με τις υπόλοιπες εξετάσεις.
Στην παροδική οστεοπόρωση δεν μπορεί να μας βοηθήσουν τα ευρήματα του αιματολογικού ελέγχου όσον αφορά τη διάγνωσή της.
Πώς αντιμετωπίζουμε την παροδική οστεοπόρωση; Είναι υποχρωτική η φαρμακευτική αγωγή;
Φαρμακευτική αγωγή: Στην παροδική οστεοπόρωση μερικές φορές χρησιμοποιούνται φάρκακα που χρησιμοποιούνται στην γενικευμένη, συστηματική οστεοπόρωση. Όλη η επιστημονική εμπειρία μας δείχνει ότι αυτά τα φάρμακα εξασφαλίζουν μια επιτάχυνση στην εξέλιξη ενός φαινομένου που πρόκειται ούτως ή άλλως να εξαφανιστεί χωρίς να αφήσει προβλήματα στην σκελτική μας υγεία. Επομένως, επειδή το συγκεκριμένο πρόβλημα συναντάται και σε νέους ανθρώπους δεν θεωρείται υποχρεωτική η φαρμακευτική αγωγή. Μάλιστα κάποια φάρμακα χρειάζονται ειδική άδεια από τον ΕΟΦ καθώς και την συναίνεση των ασθενών.
Αντιμετώπιση Πόνου: Για την αντιμετώπιση του πόνου ο ασθενής μπορεί να λαμβάνει αναλγητικά φάρμακα (π.χ. παρακεταμόλη) ή μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη για συγκεκριμένη χρονική διάρκεια. Βεβαίως σε κάθε περίπτωση ο εξειδικευμένος γιατρός θα πρέπει να συνταγογραφήσει το φάρμακο που ταιριάζει σε κάθε ασθενή, καθώς και τη χρονική διάρκεια στην οποία θα πρέπει να το λαμβάνει.
Φυσικοθεραπεία: Η φυσικοθεραπεία παίζει πολύ σημαντικό ρόλο και μπορεί να βοηθήσει αποτελεσματικά ώστε να μην ατροφήσουν οι μυς.
Συμπληρώματα Ασβεστίου/Βιταμίνης D: Εαν στον εργαστηριακό έλεγχο υπάρχει χαμηλό ασβέστιο και βιταμίνη D, θα πρέπει να δωθούν για να εξασφαλιστούν τα επαρκή επίπεδα στο αίμα. Η αγωγή αυτή όμως δεν είναι αιτιολογική.
