- Ποιες είναι οι ψυχολογικές επιπτώσεις της πανδημίας;
Αρχικά θα πρέπει να πούμε ότι ζούμε όλοι, ακόμα και οι ειδικοί, κάτι πρωτόγνωρο. Η πανδημία είναι ένα συμβάν που δεν έχουμε αντιμετωπίσει ξανά στη ζωή μας, τουλάχιστον οι περισσότεροι από εμάς. Είναι σημαντικό λοιπόν να μείνουμε στο σπίτι και να ακολουθούμε τις οδηγίες των ειδικών. Είναι επίσης σημαντικό να ανταποκριθούμε ψυχολογικά σε αυτή την πρόκληση με ψυχραιμία. Λόγω της πρωτόγνωρης κατάστασης δημιουργούνται αισθήματα ανασφάλειας, αίσθησης απώλειας ελέγχου, συναισθήματα δυσφορίας, ακόμα και υπαρξιακής απειλής. Όλα αυτά είναι φυσιολογικά γιατί είναι μια άγνωστη κατάσταση και δικαιολογείται ακόμα και να φοβηθούμε και να θυμώσουμε τόσο με τον εαυτό μας όσο και με τις οικογένειές μας. Υπάρχουν δηλαδή αρκετά συναισθήματα δυσφορίας αυτή την περίοδο και φυσικά δεν αντιδρούμε όλοι οι άνθρωποι με τον ίδιο τρόπο. Άλλοι φέρονται με περισσότερη ευθύνη, άλλοι με περισσότερο θυμό.
- Έχουμε μόνο αρνητικά συναισθήματα λόγω του εγκλεισμού;
Δεν είναι μόνο εγκλεισμός. Είναι και αγωνία για το τι θα να συμβεί σε εμάς στην υγεία μας, στην υγεία της των δικών μας ανθρώπων, πότε θα τελειώσει όλο αυτό, πόσο θα διαρκέσει, τι θα γίνει με τις δουλειές μας κλπ. Είναι δηλαδή μια γενικότερη αβεβαιότητα και είναι φυσιολογικό να βιώνουμε αρνητικά συναισθήματα. Βέβαια ο καθένας από εμάς μέσα στην καθημερινότητα του δεν σημαίνει ότι βιώνει μόνο αρνητικά συναισθήματα.
- Τι μπορούμε να κάνουμε για να μειώσουμε τα δυσάρεστα συναισθήματα;
Επειδή, όπως είπαμε, έχουμε αυτή την αίσθηση απώλειας του ελέγχου μπορούμε λίγο να προσδιορίσουμε τι στα αλήθεια ελέγχουμε και τι όχι. Στην ουσία ελέγχουμε κάποια πράγματα και όχι όλα αυτά που συμβαίνουν γύρω μας. Μπορούμε λοιπόν να φροντίσουμε τον εαυτό μας, να επιλέξουμε ποιες πληροφορίες θα ακούσουμε, να ενημερωνόμαστε από έγκυρες πηγές, να επικοινωνήσουμε με συγγενείς και φίλους. Αυτά μπορούμε να τα ελέγξουμε. Καλό θα είναι να εστιάσουμε σε αυτά που μπορούμε να ελέγξουμε κι όχι, ας πούμε, στο πόσο θα διαρκέσει αυτή η κατάσταση, τι θα κάνουν οι άλλοι άνθρωποι γύρω μας ή πως θα αντιδράσουμε αν θα κολλήσουμε. Πρέπει να εστιάσουμε σε αυτά που μπορούμε εμείς να ελέγξουμε για να φύγει αυτό το αίσθημα απώλειας του ελέγχου. Για να αντιμετωπίσουμε τα αρνητικά συναισθήματα πρέπει πρώτα να τα αποδεχτούμε για να μπορέσουμε μετά να τα αντιμετωπίσουμε. Καλό είναι βέβαια επειδή ο καθένας από εμάς θα έχει ζήσει στη ζωή του κάποια δυσάρεστη συνθήκη να μπορεί να χρησιμοποιήσει αυτές τις δεξιότητες που απέκτησε τότε και τον βοήθησαν να ανταποκριθεί σε μια δύσκολη συνθήκη. Δηλαδή αυτή η εμπειρία του παρελθόντος μπορεί και τώρα να μας φανεί χρήσιμη.
- Η κάθε ηλικιακή ομάδα το αντιμετωπίζει με τον ίδιο τρόπο;
Φυσικά και όχι. Τα παιδιά μπορεί να μην αντιλαμβάνονται την κατάσταση. Οι έφηβοι είναι σε μια άλλη αναπτυξιακή φάση που έχουν πιο πολύ αντίδραση που πιθανώς να μην είναι αρεστή. Οι ηλικιωμένοι μπορεί να νιώθουν πιο πολύ τον φόβο του θανάτου ή μπορεί να νιώθουν πιο πολύ μοναξιά. Επομένως τα παιδιά, οι έφηβοι και οι ηλικιωμένοι αλλά και οι άνθρωποι με ψυχικές ασθένειες είναι αυτοί στους οποίους είναι καλό να σταθούμε όσο γίνεται, να τους εξηγήσουμε με πιο απλά λόγια την κατάσταση εστιάζοντας στις θετικές πλευρές που μπορεί να έχει ο εγκλεισμός στο σπίτι. Πέρα από τη δική μας συμβολή σε αυτές τις ομάδες, υπάρχουν δομές ψυχολογικής υποστήριξης όπως η Περιφέρεια Αττικής στο τηλ. 1110 και η Ελληνική Ψυχολογική Εταιρεία μέσα από το site της.
Μείωση αρνητικών συναισθημάτων:
- Να δώσουμε στον εαυτό μας λίγο χρόνο
- Να έχουμε ένα σταθερό κοινωνικό πλαίσιο. Να κρατήσουμε την κοινωνική συνοχή μας μέσω των τηλεφώνων, των social media κτλ
- Να παρακολουθούμε μια αξιόπιστη πληροφόρηση και να μην αναλωνόμαστε σε πληροφορίες που μπορεί να μην είναι έγκυρες
- Να υιοθετήσουμε έναν υγιεινό τρόπο ζωής, υγιεινή διατροφή, καλός ύπνος, άσκηση κατά το δυνατόν
- Να μην καταφεύγουμε σε ανθυγιεινές συνήθειες όπως το αλκοόλ, το κάπνισμα, ή ακόμα και φάρμακα που ρυθμίζουν το συναίσθημα.
Όλα αυτά θα μας βοηθήσουν να δούμε το πρόβλημα στις πραγματικές του διαστάσεις, να αναγνωρίσουμε αυτά τα συναισθήματα, να τα μοιραστούμε ώστε να εκτονωθούν και να μπορούμε μετά με πιο καθαρή σκέψη να βρούμε τρόπους αντιμετώπισης. Είναι πολύ σημαντικό για όλους μας, όχι μόνο τώρα, όταν περνάμε κρίσεις, να αναγνωρίζουμε αυτά τα δυσάρεστα συναισθήματα και τα αποδεχόμαστε. Είναι το πρώτο βήμα για να μπορέσουμε μετά να τα αντιμετωπίσουμε.
“Το αισιόδοξο μήνυμα που μπορεί να πάρει κάποιος από την πανδημία με ό,τι αυτή συνεπάγεται, είναι πως μέσα από μια δύσκολη κατάσταση μπορούμε να γίνουμε καλύτεροι. Μια τέτοια συνθήκη, όπου διακυβεύεται όχι μόνο η υγεία αλλά και η ίδια η ζωή, η δική μας ή/ και των αγαπημένων μας, προσφέρει το υπόβαθρο για βαθύτερες εσωτερικές, υπαρξιακές αναζητήσεις. Λίγες φορές οι κοινωνίες έχουν την ευκαιρία να συγκλονιστούν συθέμελα και τόσο μαζικά. Και μπορούμε να εκλάβουμε αυτή την κρίση ως ευκαιρία να αναπροσαρμόσουμε προτεραιότητες, να γίνουμε καλύτεροι άνθρωποι. “
Συμβουλεύει η κα Γεωργία Λιόντου, Ψυχολόγος
