Πολλοί ειδικοί συμφωνούν πώς η ικανότητα μας να χειριζόμαστε αποτελεσματικά τα οικονομικά μας στην ενήλική μας ζωή σχετίζεται άμεσα με τα πρώτα «χρηματοοικονομικά» μαθήματα που πήραμε από το σπίτι μας.
Η αξία των χρημάτων, η λογική της αποταμίευσης, ο διαχωρισμός μεταξύ ανάγκης και επιθυμίας είναι πολύτιμες γνώσεις που οικοδομούνται νωρίς στην παιδική ηλικία και μας συνοδεύουν σε όλη μας τη ζωή.
Ποια είναι η κατάλληλη ηλικία να μιλήσω στο παιδί μου για τα χρήματα;
Δεν υπάρχει μία καθολική απάντηση ως προς την κατάλληλη ηλικία να μιλήσουμε στο παιδί για τα χρήματα. Παρόλα αυτά από πολύ νωρίς, αρκετά χρόνια πριν αρχίσουμε να δίνουμε χαρτζιλίκι συστηματικά, μπορούμε να φέρουμε το παιδί σε επαφή με τα χρήματα, με τρόπους που ανταποκρίνονται στη γνωστική ικανότητα και το ενδιαφέρον της κάθε ηλικίας.
Προσχολική ηλικία (3-5 έτη).
Σε αυτή την ηλικία τα περισσότερα παιδιά δεν μπορούν ακόμη να συλλάβουν τη συγκεκριμένη αξία των χρημάτων, να προσθέσουν ή να αφαιρέσουν όμως μπορούν να μάθουν για τα χρήματα. Έχουν παρατηρήσει τους μεγάλους να πληρώνουν, να παίρνουν ρέστα, να συζητούν για τα χρήματα. Είναι η κατάλληλη ηλικία να βοηθήσετε το παιδί να εξοικειωθεί με τα κέρματα και τα χαρτονομίσματα και δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος μάθησης για ένα παιδί προσχολικής ηλικίας.
Παίξτε με τα κέρματα (πάντοτε με την επιτήρησή σας): τα παιδιά ενθουσιάζονται καθώς μπορούν να τα χωρίσουν σε στοίβες, σε ομάδες, σύμφωνα με το χρώμα, σύμφωνα με το μέγεθος, να παίξουν «κορώνα-γράμματα». Χρησιμοποιείστε την ευκαιρία για να του επαναλάβετε το όνομα (όχι όμως και την αξία) του κάθε νομίσματος.
Χρησιμοποιείστε συμβολικά παιχνίδια: βοηθούν το παιδί να προσεγγίσει έννοιες που δεν του είναι απόλυτα κατανοητές και να αποκτήσει νέες δεξιότητες μέσα από το παιχνίδι: παίξτε «μαγαζάκι», είτε μαζεύοντας διάφορα πράγματα από το σπίτι, είτε αγοράζοντας ειδικά διαμορφωμένες «προμήθειες» από εμπορικά καταστήματα. Σημασία εδώ έχει να κατανοήσει το παιδί ότι χρειάζεται να δώσει χρήματα για να αγοράσει κάτι και όχι το ακριβές κόστος για κάθε αντικείμενο.
Πρώτη σχολική ηλικία (5-7 ετών).
Το παιδί σας ήδη πηγαίνει σχολείο, μαθαίνει αριθμητική, παρακολουθεί διαφημίσεις παιχνιδιών και πιθανότατα έχει αρχίσει να λαμβάνει ένα μικρό χαρτζιλίκι κάθε εβδομάδα. Για πρώτη φορά έχει τα «δικά του χρήματα»!
Ο παλιός καλός κουμπαράς είναι ο καλύτερος τρόπος για να μάθετε στο μικρό σας την αποταμίευση. Προτιμήστε ένα διάφανο κουμπαρά για να μπορεί να βλέπει τα αποτελέσματα των κόπων του. Ο καλύτερος τρόπος να βοηθήσετε έναν ανυπόμονο πεντάχρονο να μάθει την αξία της αποταμίευσης είναι να τον βοηθήσετε να βάλει ένα στόχο, εξηγώντας για παράδειγμα ότι βάζοντας ένα ευρώ στον κουμπαρά του κάθε εβδομάδα τα Χριστούγεννα θα μπορεί να αγοράσει εκείνο το παιχνίδι που του αρέσει τόσο πολύ.
Μην εκπλαγείτε και μην απογοητευτείτε αν αρχικά το παιδί ξοδέψει όλο το χαρτζιλίκι του μεμιάς και μην του το αντικαταστήσετε. Εξηγήστε του ακριβώς τί και πού πρέπει να ξοδεύει κάθε μέρα για να έχει χρήματα για όλη την εβδομάδα.
Χρησιμοποιείστε κάθε ευκαιρία που σας παρουσιάζετε για μάθηση. Για παράδειγμα, πηγαίνοντας μαζί στο σούπερ μάρκετ εξηγήστε του ότι σήμερα θα αγοράσετε μόνο τα απαραίτητα και βοηθήστε το μέσα από μία δραστηριότητα της καθημερινής ζωής να κατανοήσει τη διαφορά ανάμεσα στην ανάγκη και την επιθυμία.
Ηλικίες 8-12 ετών.
Τώρα πια το παιδί σας γνωρίζει αρκετά καλά την αριθμητική του για να μπορεί να παίρνει ρέστα σε μικρά ποσά και να κάνει υπολογισμούς. Μπορείτε να του δίνετε μικρές πρωτοβουλίες, όπως να πληρώσει στο μαγαζάκι της γειτονιάς ή να φέρει μία -μικρή- λίστα με ψώνια στο σπίτι. Τα επιτραπέζια παιχνίδια που υπάρχουν στο εμπόριο και συμπεριλαμβάνουν αγοραπωλησίες είναι επίσης πολύ χρήσιμα (και αποτελούν και πολύ ευχάριστη αφορμή για να βρεθεί όλη η οικογένεια μαζί).
Ταυτόχρονα οι ανάγκες του και κυρίως οι επιθυμίες και οι απαιτήσεις του πολλαπλασιάζονται. Είναι η εποχή που πρέπει να επιμείνετε στις προτεραιότητες και στις αξίες που έχει η οικογένεια σας για τα χρήματα και το πώς αυτά ξοδεύονται. Καθώς προχωράμε προς τις αρχές τις εφηβείας οι απαιτήσεις, οι διαφωνίες και η σύγκριση με τους συμμαθητές είναι αναμενόμενες συμπεριφορές. Τηρήστε μία σταθερή στάση και βάλτε όρια και στόχους.
Αν το παιδί σας παίρνει χαρτζιλίκι ως δώρο από τον παππού ή τη γιαγιά ή αν έχει μαζέψει αρκετά χρήματα στον κουμπαρά του ήρθε η ώρα για μία επίσκεψη στην τράπεζα! Εξηγήστε του με απλά λόγια πώς δουλεύει αυτός ο μηχανισμός και μετατρέψτε τον πρώτο του τραπεζικό λογαριασμό σε μια μικρή γιορτή.
Ένας ακόμη τρόπος εξοικείωσης που μπορούμε να εισάγουμε σε αυτές τις ηλικίες είναι να δίνουμε ένα μικρό οικονομικό αντάλλαγμα για κάποια δουλίτσα που το παιδί κάνει μέσα στο σπίτι (για παράδειγμα το πλύσιμο του αυτοκινήτου). Αυτό μπορεί να βοηθήσει το παιδί να κατανοήσει στην πράξη ότι τα χρήματα κερδίζονται, αρκεί να μην είναι ο κανόνας: η συμμετοχή του παιδιού στο σπίτι είναι καλύτερο να παραμένει έξω από αυτή τη λογική.
Τα χρήματα διαδραματίζουν τόσο κεντρικό και λειτουργικό ρόλο στη ζωή μας που η μάθηση των παιδιών γύρω από αυτά μπορεί να γίνει απολύτως φυσικά χρησιμοποιώντας τις αφορμές που μας δίνονται μέσα στην καθημερινότητα.
Πολλοί γονείς, στην προσπάθειά τους να δώσουν στα παιδιά τους τις σωστές βάσεις για τη διαχείριση των χρημάτων, επιχειρούν να εξηγήσουν λεπτομερώς τα οικονομικά της οικογένειας. Μην ξεχνάτε ότι ένα κομμάτι της παιδικότητας είναι και το να μη χρειάζεται να ανησυχεί κανείς για τα χρήματα και αφήστε το παιδί να διαχειριστεί τα οικονομικά που του αντιστοιχούν, πάντοτε μέσα στα μέτρα και τις δυνατότητες της οικογένειας.
Συμβουλεύει η κυρία Μαρία Πιπίνη, Ψυχολόγος
