Τα μυοσκελετικά προβλήματα επηρεάζουν σημαντικά την υγεία του γενικού πληθυσμού. Συγκεκριμένα, η οσφυαλγία αποτελεί το συχνότερο κλινικό σύμπτωμα που ταλαιπωρεί ως επί το πλείστον τις γυναίκες της μέσης ηλικίας καθώς και τις υπερήλικες σε κάποιο χρονικό διάστημα της ζωής τους.
Η οστεοπόρωση είναι μία σιωπηλή και ύπουλη νόσος που προσβάλλει συνήθως τις μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες, δηλ. τις γυναίκες της μέσης και μεγαλύτερης ηλικίας. Πολλές επιδημιολογικές μελέτες δεν μπόρεσαν να αποδείξουν τη συσχέτιση της οστεοπόρωσης με την οσφυαλγία.
Οι έρευνες έδειξαν πως το 25,6% των γυναικών ηλικίας 45-64 ετών έπασχε από οσφυαλγία παρ’ όλο που η οστική τους μάζα ήταν μεγαλύτερη απ’ ότι στις γυναίκες της ίδιας ηλικίας χωρίς οσφυαλγία. Οι ίδιοι ερευνητές βρήκαν πως το 27,4% των γυναικών ηλικίας 65-85 ετών έπασχε από οσφυαλγία χωρίς να υπάρχει διαφορά στην οστική τους μάζα συγκριτικά με τις γυναίκες χωρίς οσφυαλγία.
Επίσης, στην κλινική παρατήρηση φαίνεται πως παρόλο που βελτιώνεται η οστική μάζα των οστεοπορωτικών γυναικών, ο πόνος στην μέση παραμένει αμετάβλητος. Αντιθέτως, υπάρχει ένδειξη πως το 52% των ατόμων ηλικίας 25-63 ετών που πάσχουν από χρόνια οσφυαλγία παρουσιάζουν και οστεοπόρωση.
Συνεπώς, η οστεοπόρωση δεν αποτελεί αιτιολογικό παράγοντα της οσφυαλγίας. Μπορεί όμως να συμβαίνει το αντίθετο, δηλ. τα άτομα που πάσχουν από χρόνια οσφυαλγία ανεξάρτητα από την ηλικία τους μπορεί να παρουσιάζουν οστεοπόρωση στην οσφύ.
Επομένως, οι αιτίες της οσφυαλγίας σε οστεοπορωτικές γυναίκες θα πρέπει να αποδοθούν σε άλλα προβλήματα που συνοδεύουν την γήρανση του μυοσκελετικού συστήματος.
Στην οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης οι σπόνδυλοι συνδέονται μεταξύ τους με τους δίσκους που βρίσκονται ανάμεσα στα σώματα και τις αρθρώσεις που βρίσκονται πίσω από τα σώματα των σπονδύλων. Οι αρθρώσεις και οι ίδιοι οι σπόνδυλοι συγκρατούνται από τους συνδέσμους και σταθεροποιούνται και κινούνται από τους μύες.
Η γήρανση προοδευτικά επηρεάζει όλες αυτές τις κατασκευές. Οι εκφυλιστικές αλλαγές αρχίζουν από τον δίσκο σε νεαρότερες ηλικίες. Οι δισκοπάθειες αποτελούν την κυριότερη αιτία της οσφυαλγίας και οσφυο-ισχιαλγίας στους νεαρούς ενήλικες.
Με την εκφύλιση του δίσκου ξεκινούν οι παθολογικές αλλαγές στις αρθρώσεις των σπονδύλων, όπως:
- η αρθρίτιδα
- η υπερτροφία
- η χαλαρότητα και
- το υπεξάρθρημα.
Η υπερτροφία και η χαλαρότητα των αρθρώσεων σε συνδυασμό με την εκφύλιση του δίσκου και την υπερτροφία των συνδέσμων μπορούν προοδευτικά να οδηγήσουν σε στένωση του σπονδυλικού σωλήνα (όπου βρίσκεται ο νωτιαίος μυελός), στένωση των μεσοσπονδυλίων διαστημάτων (όπου περνούν οι ρίζες των νεύρων) καθώς και κλινικές και εκφυλιστικές αστάθειες όπως η σπονδυλολίσθηση και η σκολίωση που είναι οι κύριες αιτίες της οσφυαλγίας, της οσφυο-ισχιαλγίας και της νευρογενούς χωλότητας σε ηλικιωμένα άτομα.
Επίσης με την πάροδο του χρόνου η οστεοπόρωση εξασθενεί τα σώματα των σπονδύλων οι οποίοι με την σειρά τους παραμορφώνονται. Όταν η παραμόρφωση ξεπεράσει κάποιον βαθμό, όταν δηλ. συμβεί το κάταγμα και διαταραχθεί η ισορροπία των σπονδύλων, τότε εμφανίζεται η αστάθεια και η οσφυαλγία.
Οι μύες του κορμού και της λεκάνης είναι υπεύθυνοι για τη σταθερότητα και την κίνηση των σπονδύλων. Έτσι, τροποποιούνται οι δυνάμεις που δρουν στην σπονδυλική στήλη σε στατικές και δυναμικές καταστάσεις. Συγκρατούν δηλαδή την σπονδυλική στήλη στην όρθια θέση και κατά την διάρκεια των κινήσεων τροποποιούν την ενέργειά τους, ώστε να σταθεροποιούνται οι σπόνδυλοι μεταξύ τους για να κινείται στη συνέχεια ομαλά όλη η σπονδυλική στήλη.
Με την πάροδο της ηλικίας, λόγω της μειωμένης σωματικής δραστηριότητας και της έλλειψης σωματικής άσκησης, οι μύες ατροφούν και αντικαθίστανται μερικώς από λίπος. Προκαλείται, δηλαδή, «εκφυλιστική μυοπάθεια» που έχει σαν αποτέλεσμα τη διαταραχή της μηχανικής της σπονδυλικής στήλης. Τα άτομα με μυϊκή αδυναμία αποκτούν κυφωτική στάση όχι μόνο στο θώρακα αλλά και στην οσφύ.
Επομένως, οι αιτίες της οσφυαλγίας των οστεοπορωτικών ατόμων χωρίς σπονδυλικά κατάγματα θα πρέπει να αναζητηθούν στις εκφυλιστικές αλλαγές των δίσκων, των αρθρώσεων και των μυών. Η κλινική εξέταση μαζί με τις ακτινοσκοπικές εξετάσεις μπορεί να αναδείξει την αιτία της οσφυαλγίας και η αντιμετώπισή της θα είναι ανάλογη με την γενική αντιμετώπιση της οσφυαλγίας.
Συμβουλεύει η κα Παλίνα Καρακασίδου, Φυσικοθεραπεύτρια
