Άπαντήσεις στα ερωτήματα σχετικά με την Οστεοπόρωση

Ζητήσαμε από τον κο Νίκο Παπαιωάννου, Αν. Καθηγητή Ορθοπαιδικής να μας απαντήσει κάποια καίρια ερωτήματα γύρω από μια χρόνια νόσο, την οστεοπόρωση, η οποία πλήττει ένα μεγάλο μερίδιο γυναικείου αλλά και ανδρικού πληθυσμού.

Μιλώντας για οστεοπόρωση αρχικά θα θέλαμε να μαςδιευκρινίσετε ποιά είναι η διαφορά μεταξύ οστεοπόρωσης και οστεοπενίας;

Η διαφορά είναι κυρίως ποσοτική αλλά ως ένα βαθμό και ποιοτική. Μετρώντας την οστική πυκνότητα του σκελετού μας έχουμε καθορίσει οτι κάτω απο την τιμή των -2.5 μονάδων θεωρούμε οτι η απώλεια οστικής μάζας είναι μικρή και δεν προβλέπεται να έχει συνέπειες στην αντοχή των οστών.
Αντίθετα όταν μιλάμε για εγκατεστημένη οστεοπορωση, σημαίνει ότι η απώλεια της οστικής μάζας είναι σημαντική και γι΄αυτό υπάρχει κίνδυνος με μικρή βία να προκληθεί κάταγμα σε κάποιο σημείο του σκελετού.
Μιλώντας για μικρή βία εννοούμε μια απλή πτώση ή μια έντονη μυική προσπάθεια.

Κύριε Καθηγητά, πότε θα πρέπει κανείς να κάνει την πρώτη μέτρηση οστικής πυκνότητας;

Όλες οι επιστημονικές οργανώσεις που ασχολούνται με την οστεοπόρωση έχουν καταλήξει ότι η πρώτη μέτρηση οστικής πυκνότητος θα πρεπει να γίνεται στον γυναικείο πληθσμό μετά την εμμηνόπαυση.
Ο έλεγχος γυναικών πριν την εμμηνόπαυση θα πρέπει να είναι επιλεκτικός και μόνο όταν ο γιατρός εκτιμά για διαφόρους λόγους ότι είναι απαραίτητη.

Ποιοί οι παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση οστεοπόρωσης;

Παράγοντες που διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην εμφάνιση της οστροπόρωσης είναι μεταξύ άλλων η πρόωρη εμμηνόπαυση, το ιδιαίτερα χαμηλό σωματικό βάρος αλλά και οι «κακές» συνήθειες της καθημερινής μας ζωής όπως το κάπνισμα, η υπερβολική κατανάλωση καφέ και αλκοόλ και φυσικά η απουσία άσκησης (πίνακας 1).
Γίνεται λοιπόν αντιληπτό ότι αλλάζοντας τις καθημερινές μας συνήθειες μπορούμε να μειώσουμε την πιθανότητα εμφάνισης οστεοπόρωσης.
Σχετικά με τον θυρεοειδή, επειδή οι περισσότεροι ασθενείς ενδιαφέρονται για την σχέση που έχουν οι παθησεις του θυρεοειδούς με την οστεοπόρωση θα πρέπει να γνωρίζουν ότι συνήθως ο υπερθυρεοειδισμός ή η κακή ρύθμισή του είναι αυτή η οποία θεωρείται ως ένας επιπλεόν προδιαθεσικος παράγοντας.

Πίνακας (1). Γενικοί προδιαθετικοί παράγοντες της οστεοπόρωσης

Οι γυναίκες πριν την εμμηνόπαυση τι πρέπει να κάνουν για να αποφύγουν την οστεοπόρωση;

Θα πρέπει να γίνει ευρύτερα γνωστό ότι οι νέες γυναίκες κρατούν σε μεγάλο βαθμό στα χέρια τους την πιθανότητα εμφάνισης ή οχι οστεοπόρωσης διότι η διατροφή πλούσια σε ασβέστιο, η συστηματική άσκηση και όπως προαναφέραμε η αποφυγή των προδιαθεσικών παραγόντων που σχετίζονται με τον τρόπο ζωής τους δηλαδή κάπνισμα, αλκοόλ κλπ, ελέγχουν σε μεγάλο βαθμό την κορυφαία οστική πυκνότητα που είναι μια πολύ σημαντική έννοια και κάθε γυναίκα θα πρέπει να την έχει στο μυαλό της.(πίνακας 2).
Με την έννοια κορυφαία οστική πυκνότητα εννοούμε την μεγαλύτερη δυνατή οστική μάζα που μπορεί να αποκτήσει ένα άτομο μέχρι την ηλικία των 25 έτων. Η κορυφαία οστική πυκνότητα είναι σαν ένας καλός λογαριασμός στην τραπεζα που θα μας βοηθήσει να ζήσουμε άνετα στην μεγαλύτερη ηλικία. Όσο πιο μεγάλη είναι η κορυφαία οστική πυκνότητα τόσο πιο μεγάλα περιθώρια απώλειας υπάρχουν χωρίς συνέπειες.

Πίνακας(2). Παράγοντες που επηρεάζουν την επίτευξη της κορυφαίας οστικής πυκνότητας.

Συχνά ακούμε πως η λήψη ορμονών βοηθά στην αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης.
Τι ακριβώς εννοούμε όταν συζητάμε για αντιμετώπιση της οστεοπόρωση με ορμόνες;

Τα οιστρογόνα είναι οι ορμόνες οι οποίες λείπουν στις γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση και η απουσία αυτών των ορμονών είναι ένας από τους βασικούς παράγοντες εμφάνισης οστεοπόρωσης στον γυναικείο πληθυσμό. Έτσι, μια από τις μεθόδους που δοκιμάστηκαν για την αντιμετώπιση της μετεμμηνοπαυσιακής οστεοπόρωσης ήταν η χορήγηση οιστρογόνων που εκτός από την ενίσχυση των οστών θα είχε και επιπλέον το όφελος της άμβλυνσης των συμπτωμάτων στην κλημακτήριο. Η επικινδυνότητα όμως καρκινογένεσης με την χορήγηση για μακρο χρονικό διαστημα αυτών των ορμονικών υποκαταστάτων έκανε την μέθοδο αυτή να μην είναι τόσο ελκυστική παρ’όλα τα προφανή πλεονεκτήματά της.

Τελικά αφορά και τους άνδρες η οστεοπόρωση;

Τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερο αναγνωρίζεται ότι η οστεοπόρωση αφορά και τους άνδρες. Πολύ γενικά θα μπορούσαμε να πούμε ότι εμφανίζεται στις μεγάλες ηλικίες ως γεροντική οστεοπόρωση ενώ στις νεότερες ηλικίες σχετίζεται με παθολογικά προβλήματα είτε με την λήψη συγκεκριμένων κατηγοριών φαρμάκων.

Τι πρέπει να κάνει κανείς μετά την εμφάνιση κατάγματος;

Η αντιμετώπιση ενος οστεοπόρωτικού κατάγματος χρειάζεται την φροντίδα ενος ειδικού γιατρού (ορθοπαιδικού). Το αν η θεραπεία θα είναι χειρουργική ή συντηρητική εξαρτάται από το είδος, τη βαρύτητα και την εντόπιση του κατάγματος. Εκείνο που έχει σημασία είναι να λάβει υπόψη του αυτός που έχει υποστεί οστεοπορωτικό κάταγμα ότι συνήθως είναι προάγγελος επομένων καταγμάτων. Θα πρέπει λοιπόν να φροντίσει να αντιμετωπίσει την οστεοπόρωση, η οποία είναι και η κύρια υπεύθυνη για την πρόκληση του κατάγματος, με συστηματικό τρόπο προσφεύγοντας στους εξειδικευμένους γιατρούς που γνωρίζουν το συγκεκριμένο θέμα.

Θεραπεύονται τα σπονδυλικά κατάγματα;

Τα σπονδυλικά κατάγματα τα αντιμετωπίζουμε συνήθως συντηρητικά βάζοντας τον ασθενή να περιορίσει στο ελάχιστο τις δραστηριότητές του που ούτως ή άλλως του προκαλούν πόνο, καθώς επίσης συνιστούμε το να φορέσουν κηδεμόνες που στηρίζουν την σπονδυλική στήλη.
Τα τελευταία χρόνια έχουν δοκιμαστεί με επιτυχία χειρουργικοί τρόποι αντιμετώπισης των καταγμάτων προσπαθώντας να πετύχουμε δύο επιθυμητούς στόχους: ο πρώτος στόχος είναι να περιοριστεί ο πόνος και ο δεύτερος είναι να αποκτήσει πάλι ο σπόνδυλος το σωστό του σχήμα έτσι ώστε να περιοριστεί και το επακόλουθο των σπονδυλικών καταγματων που είναι το καμπούριασμα της ράχης.

Η οστεοπόρωση μπορεί να αντιμετωπιστεί με φαρμακευτική αγωγή;

Ο μόνος τρόπος που έχουμε σήμερα για να περιορίσουμε και να ελέγξουμε την απώλεια οστικής μάζας είναι χορηγώντας φάρμακα έτσι ώστε η οστική απώλεια που υπάρχει να μην γίνει μεγαλύτερη. Βέβαια, ο βασικός στόχος κάθε θεραπείας είναι να διατηρηθεί η οστική μάζα σε ασφαλή επίπεδα για να μην προκληθεί κάταγμα, αυτό όμως δεν επιτυγχάνεται πάντοτε.
Συνεχίζεται πάντως η αναζήτηση του ιδανικού φαρμάκου που δεν θα αναστέλλει μόνο την εξέλιξη της οστεοπορωσης αλλά θα ενισχύει την παραγωγή νέου οστού.