Επειδή η λέξη άφθα παραπέμπει σε ασθένεια του στόματος και ενδεχομένως για πολλούς να αφορούν μόνο το στόμα μικρών παιδιών, θεωρούμε χρήσιμο να γνωρίσουμε αυτές τις γνωστές-άγνωστες «κυρίες» (άφθες).
Οι άφθες, λοιπόν, εμφανίζονται ως επώδυνα έλκη (εντοπισμένες αλλοιώσεις στην επιφάνεια του βλεννογόνου του στόματος) και αυτές αφορούν στο 15-20% του πληθυσμού ανεξαρτήτως ηλικίας.
Οι άφθες είναι γνωστές από αρχαιοτάτων χρόνων και αναφέρθηκαν για πρώτη φορά από τον Ιπποκράτη.
Παρά το γεγονός ότι έχουν διατυπωθεί διάφορες απόψεις, η αιτία που τις προκαλεί δεν έχει διευκρινιστεί ακόμα. Κυριότεροι παράγοντες που κατά καιρούς έχουν ενοχοποιηθεί ως αιτίες των άφθων, είναι κυρίως οι μικροβιακοί παράγοντες όπως ο στρεπτόκοκκος και οι ιοί. Όμως, τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια άποψη ευρύτερης αποδοχής, η οποία θεωρεί ότι η εμφάνιση των άφθων συνδέεται με το ανοσοποιητικό σύστημα.
Πέραν από τα παραπάνω έχουν αναφερθεί και πολλοί ενδογενείς ή εξωγενείς παράγοντες που συμβάλλουν στην εμφάνιση των άφθων όπως τραύματα, αλλεργίες σε τροφές και φάρμακα, άσθμα, ορμονικές αλλαγές (έμμηνος ρύση), αβιταμινώσεις, έλλειψη ιχνοστοιχείων και σιδήρου, καθώς και ψυχικοί παράγοντες (stress, άγχος). Ακόμη πολλοί ερευνητές πιθανολογούν μια οικογενειακή προδιάθεση διότι έχει παρατηρηθεί συχνή εμφάνιση άφθων σε δίδυμα αδέλφια ή σε παιδιά-γονείς.
Οι άφθες ανάλογα με την μορφολογική τους εικόνα διακρίνονται σε τρεις τύπους: α) κοινές άφθες, β) μεγάλες άφθες και γ) ερπητόμορφα έλκη.Η πιο συχνά εμφανιζόμενες άφθες είναι οι κοινές άφθες που υπολογίζεται ότι είναι το 80% του συνόλου των εμφανιζομένων άφθων και με τις οποίες θα ασχοληθούμε σε αυτό το άρθρο.
Αυτές οι άφθες έχουν σχήμα στρογγυλό ή ωοειδές οι διαστάσεις των οποίων κυμαίνονται από 2 έως 10 χιλιοστά αλλά συνήθως η μεγαλύτερή τους διάμετρος φτάνει στα 5 περίπου χιλιοστά.
Τα σχήματα αυτά μπορούν να διαφοροποιηθούν ανάλογα με την εντόπιση τους (ούλα, παρειές κ.λ.π), τραυματισμούς ή άλλους παράγοντες (πτυχώσεις βλεννογόνου κ.α).Οι κοινές άφθες συνοδεύονται από έντονο καύσο (τσούξιμο) ή πόνο που προκαλεί δυσχέρεια στη μάσηση.Η διάρκεια των κοινών άφθων ποικίλει από 4 έως 14 ημέρες. Συνήθως όμως υποχωρούν σε 7 έως 10 ημέρες και χωρίς να αφήνουν ουλή.
Στις άφθες παρατηρούνται υποτροπές των οποίων η συχνότητα ποικίλει. Συγκεκριμένα παρατηρούνται συχνά 4 έως 5 υποτροπές το χρόνο, αλλά έχουν περιγραφεί και περιπτώσεις συνεχούς σχεδόν παρουσίας των άφθων σε όλη τη διάρκεια του έτους.
Η θεραπεία των άφθων παραμένει ένα δυσεπίλυτο πρόβλημα και η αποτελεσματική αντιμετώπισή τους δεν έχει ακόμη καταστεί δυνατή. Αυτό προφανώς οφείλεται στο γεγονός ότι δεν είναι γνωστή, όπως προαναφέραμε, η αιτία εμφάνισης των άφθων. Γι’ αυτό η θεραπευτική τους αγωγή στηρίζεται σε εμπειρικές βάσεις.
Κατά συνέπεια, οι εφαρμοζόμενες θεραπευτικές αγωγές κύριο σκοπό έχουν να καταστείλουν τα συμπτώματα (πόνο, τσούξιμο), να περιορίσουν τη φλεγμονή, να μειώσουν τη συχνότητα των υποτροπών και να συντομεύσουν την επούλωση των ελκώσεων, για το σκοπό αυτό χορηγούμε αλοιφές ή διαλύματα με τοπική δράση.
Σε περίπτωση εμφάνισης άφθων των οποίων η διάρκεια είναι μεγάλη ή συχνά υποτροπιάζουν και των οποίων τα συμπτώματα είναι έντονα, καλό είναι να καταφεύγουμε στην ιατρική φροντίδα. Οι ειδικοί γι’ αυτό ιατροί είναι σε θέση να μας χορηγήσουν τα κατάλληλα φαρμακευτικά σχήματα ανάλογα με την περίπτωση μας. Στη προκειμένη περίπτωση εξειδικευμένη ιατρική φροντίδα παρέχουν οι Οδοντίατροι-Στοματολόγοι.
Συμβουλεύει η κα Παναγιώτα Παρασκευά, Οδοντίατρος- Msc Στοματολoγίας
