Τί είναι νεφρολιθίαση;
Η λιθίαση του ανώτερου ουροποιητικού συστήματος (νεφρολιθίαση) είναι συχνή στις προηγμένες χώρες. Τη νεφρολιθίαση θα την συναντήσετε και ως πέτρα στα νεφρά, επί το λαικώτερον. Προσβάλλει συνήθως ενήλικες άνδρες 30-50 ετών, με συχνότητα τριπλάσια από τις γυναίκες. Οι λίθοι αποτελούνται κυρίως από άλατα ασβεστίου, οξαλικά, φωσφορικά και σπανιότερα από ουρικό οξύ, κυστίνη ή στρουβίτη.
Στις προηγμένες χώρες το 75-80% των λίθων είναι ασβεστούχοι (όπου το ασβέστιο είναι το κύριο συστατικό του λίθου) και το 50% των ασθενών εμφανίζουν υπερασβεστιουρία. Παρόλα ταύτα μόνο το 10% των ατόμων με υπερασβεστιουρία παρουσιάζουν νεφρολιθίαση.
Παράγοντες που συμβάλλουν στην παθογένεια της ιδιοπαθούς ασβεστούχου νεφρολιθίασης είναι:
- ο μικρός όγκος ούρων
- η υπεροξαλουρία
- η αυξημένη απέκκριση αλάτων ουρικού οξέος και
- η έλλειψη αναστολέων της κρυσταλλοποίησης, όπως τα κιτρικά.
Η επαρκής πρόσληψη υγρών και η κατανάλωση χυμών εσπεριδοειδών, που είναι πλούσια σε κιτρικά, προκαλεί μείωση του κινδύνου σχηματισμού λίθων.
Ο ρόλος της διατροφής στην νεφρολιθίαση
Στην ιδιοπαθή ασβεστούχο νεφρολιθίαση πολύ σημαντικός είναι ο ρόλος των διαιτητικών παραγόντων. Η λευκωματούχος δίαιτα, η αυξημένη πρόσληψη υδατανθράκων και νατρίου, η συχνή κατανάλωση αλκοόλ καθώς και η μειωμένη πρόσληψη φυτικών ινών και φωσφόρου αυξάνουν την νεφρική αποβολή ασβεστίου.
Η πρόσληψη τροφών πλούσιων σε οξαλικά, όπως τα φυλλώδη λαχανικά, οι ξηροί καρποί, η σοκολάτα, το τσάι, η κόκα κόλα προκαλούν μεγαλύτερη αποβολή οξαλικών στα ούρα, το οποίο είναι 15 φορές ικανότερο από το ασβέστιο στην πρόκληση λίθων.
Πρέπει να αναφερθεί ότι δίαιτα περιορισμένη σε ασβέστιο προκαλεί αύξηση των ελευθέρων οξαλικών στο έντερο και αντίστοιχη αύξηση της εντερικής τους απορρόφησης και αποβολής στα ούρα. Έτσι ερμηνεύονται και τα ευρήματα πολλών επιδημιολογικών μελετών όπου η αύξηση της πρόσληψης ασβεστίου, παρόλο που αυξάνει την απέκκριση του στα ούρα, προκαλεί μείωση του κινδύνου εμφάνισης νεφρολιθίασης.
Ειδικότερα η λήψη περισσότερο από 2 γρ. ασβεστίου την ημέρα θα προκαλέσει υπερασβεστιουρία. Η συνολική πρόσληψη ασβεστίου από τις τροφές και τα σκευάσματα σε ταμπλέτες δεν πρέπει να είναι μεγαλύτερη των 1000-1500mg. Σε υγιείς ενήλικες, δόσεις μέχρι και 2000 mg ημερησίως είναι ασφαλείς.
Οι ασθενείς που παρουσιάζουν υπερασβεστιουρία και νεφρολιθίαση είναι περισσότερο ευαίσθητοι στην διαιτητική πρόσληψη ασβεστίου και η συνιστώμενη πρόσληψη είναι 600-800mg ημερησίως η οποία αντιστοιχεί σε ένα ποτήρι γάλα και ένα μικρό κομμάτι τυρί. Η χορήγηση ασβεστίου αντενδείκνυται σε άτομα με ιστορικό νεφρολιθίασης.
Επίσης η παχυσαρκία (ΒΜΙ≥30) σχετίζεται με διπλάσιο κίνδυνο εμφάνισης νεφρολιθίασης, πιθανά λόγω της αυξημένης ικανότητας απορρόφησης ασβεστίου από το έντερο. Αυτές οι γυναίκες έχουν μικρότερο κίνδυνο εμφάνισης οστεοπόρωσης και είναι λιγότερο πιθανό η χορήγηση σκευασμάτων ασβεστίου να έχει θετική επίδραση στο σκελετό τους.
Συνήθως τα προβλήματα λόγω ασβεστίου δημιουργούνται από την υπερβολική λήψη βιταμίνης D. Η βιταμίνη D καθορίζει την απορρόφηση του ασβεστίου από το έντερο και την διακίνησή του στα οστά και τα νεφρά.
Η ένδεια της βιταμίνης D είναι πολύ συχνή στην τρίτη ηλικία και κυρίως οφείλεται:
- στη μείωση της έκθεσης στον ήλιο
- στην αλλαγή του τρόπου ένδυσης
- αλλά και στη μείωση της νεφρικής μετατροπής της σε δραστική μορφή, λόγω της σταδιακής έκπτωσης της νεφρικής λειτουργίας κατά την γήρανση.
Οι ημερήσιες ανάγκες σε βιταμίνη D υπολογίζονται στις 800IU ημερησίως. Συνήθως το φαρμακευτικό αυτό συμπλήρωμα υπάρχει σε μεικτό δισκίο με ασβέστιο.
Από τη στιγμή που τα σκευάσματα αυτά χορηγούνται για να καλύψουν τις ημερήσιες ανάγκες και απαιτείται μακροχρόνια αγωγή, είναι υποχρεωτικό να εκτιμάται από ειδικό ιατρό κατά πόσο χρειάζεται συμπληρωματική αγωγή και ποιό θα είναι το δοσολογικό σχήμα.
Αν η λήψη των σκευασμάτων αυτών γίνει αυθαίρετα τότε μπορεί, είτε η αγωγή να είναι ανεπαρκής, είτε να οδηγήσει σε προβλήματα και παρενέργειες όπως η αύξηση του ασβεστίου του αίματος και η νεφρολιθίαση.
Τέλος, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε πως ο κάθε ένας από εμάς αποτελεί μια μοναδική περίπτωση, επομένως και η αγωγή που θα του χορηγηθεί θα πρέπει να είναι σύμφωνα με το ιατρικό του ιστορικό.
Συμβουλεύει η Γεωργιάδου Ευφροσύνη, Υγιεινολόγος – Ειδικ. Νεφρολόγος
