Η νεανική ρευματοειδής αρθρίτιδα είναι η συχνότερη αρθρίτιδα στα παιδιά και αρχίζει πριν την ηλικία των 17 ετών. Η Ρευματοειδής αρθρίτιδα είναι χρόνια νόσος που προσβάλλει τις αρθρώσεις. Σε αυτή τη νόσο το ανοσολογικό σύστημα για άγνωστο λόγο στρέφεται εναντίον του αρθρικού υμένα, που περιβάλλει την άρθρωση.
Ο αρθρικός υμένας αντιδραστικά παράγει αρθρικό υγρό, που προκαλεί διόγκωση στην άρθρωση, πόνο και δυσκαμψία, δηλαδή δυσκολία στην κίνηση της άρθρωσης. Ακολούθως η φλεγμονή μπορεί να επεκταθεί και σε άλλους ιστούς της άρθρωσης, όπως ο χόνδρος και το οστούν.
Άλλες περιοχές του σώματος που μπορεί να προσβληθούν από την Νεανική Ρευματοειδή αρθρίτιδα είναι τα μάτια, οι νεφροί, οι πνεύμονες, και η καρδιά. Αν η Νεανική Ρευματοειδής αρθρίτιδα αφεθεί χωρίς θεραπεία πολύ πιθανόν θα επηρεάσει την φυσιολογική ανάπτυξη του παιδιού.
Υπάρχουν 3 κύριοι υπότυποι Νεανικής Ρευματοειδούς αρθρίτιδας, ανάλογα με τα συμπτώματα και των αριθμό των αρθρώσεων που προσβάλλονται:
1. Η Συστηματική Νεανική Ρευματοειδής αρθρίτιδα ή Νόσος του Still.
Αυτή η μορφή συμβαίνει σε 20% των παιδιών με Νεανική Ρευματοειδή αρθρίτιδα. Είναι συχνότερη στην εφηβεία, αλλά μπορεί να παρουσιαστεί σε οποιαδήποτε ηλικία και προσβάλλει στο ίδιο ποσοστό αγόρια και κορίτσια.
Το παιδί που έχει την μορφή αυτή παρουσιάζει υψηλό πυρετό και ένα χαρακτηριστικό εξάνθημα στο σώμα στα χέρια και στα πόδια, το οποίο εμφανίζεται με τον πυρετό και εξαφανίζεται όταν το παιδί είναι απύρετο.
Το εξάνθημα αυτό δεν προκαλεί κνησμό και μπορεί να εμφανιστεί επίσης μετά από ζεστό μπάνιο ή ψυχικό stress. Άλλες εκδηλώσεις της νόσου είναι αρθραλγίες, μυαλγίες, διόγκωση των λεμφαδένων, του ήπατος και του σπληνός. Μπορεί επίσης να εκδηλωθεί περικαρδίτιδα και πλευρίτιδα. Στην αρχή του νοσήματος μπορεί το παιδί να μην έχει αρθρίτιδα. Συχνά παρουσιάζει αυξημένα λευκά αιμοσφαίρια στην γενική αίματος.
Λόγω της προσβολής όλων των παραπάνω οργάνων, του πυρετού και των αυξημένων λευκών αιμοσφαιρίων, χρειάζεται να αποκλειστεί κάποια λοίμωξη ή κάποιο κακόηθες νόσημα.
2. Ολιγοαρθρική μορφή Νεανικής Ρευματοειδούς αρθρίτιδας.
Σε αυτή τη μορφή προσβάλλονται 1-4 αρθρώσεις και κυρίως τα γόνατα και οι καρποί. Προσβάλλονται περίπου 50% των παιδιών με Νεανική Ρευματοειδή αρθρίτιδα και είναι συχνότερη στα κορίτσια
Σε αυτή τη μορφή μπορεί να υπάρχει και φλεγμονή στο μάτι, δηλαδή ιριδοκυκλίτιδα.
Σπάνια κάποιο παιδί μπορεί να παρουσιάσει πάλι συμπτώματα αρθρίτιδας ή και ιριδοκυκλίτιδας μετά την εφηβεία ή το νόσημα να μεταπέσει στην πολυαρθρική μορφή της Νεανικής Ρευματοειδούς αρθρίτιδας.
Το κύριο πρόβλημα στην μορφή αυτή είναι η προσβολή των ματιών και πολύ λιγότερο οι αρθρώσεις, γι αυτό πρέπει τα παιδιά να παρακολουθούνται από οφθαλμίατρο τακτικά έως την ηλικία των 18 ετών λόγω του κινδύνου από τα μάτια, ώστε να αντιμετωπιστούν και έγκαιρα και κατάλληλα.
3. Πολυαρθρική μορφή Νεανικής Ρευματοειδής αρθρίτιδα.
Είναι συχνότερη στα κορίτσια. Σε αυτή τη μορφή προσβάλλονται πάνω από 4 αρθρώσεις, συνήθως συμμετρικά και στις δυο πλευρές του σώματος. Προσβάλλει συνήθως μικρές αρθρώσεις στα χέρια και στα πόδια. Η μορφή αυτή μοιάζει πολύ με την Ρευματοειδή αρθρίτιδα των ενηλίκων.
Εκτός από τα ιδιαίτερα συμπτώματα κάθε μορφής, συνήθως υπάρχει πρωινή δυσκαμψία των αρθρώσεων, ή δυσκαμψία μετά από πολύωρη ακινησία, κακουχία, νευρικότητα, ανορεξία και απώλεια βάρους.
Η αιτία της νόσου
Είναι άγνωστη. Ερευνώνται κάποιοι παράγοντες που ενδεχομένως μόνοι τους ή σε συνδυασμό μεταξύ τους να πυροδοτούν αυτή την φλεγμονώδη αντίδραση. Αυτοί οι παράγοντες είναι γενετικοί (κληρονομικότητα), λοιμώξεις και άλλοι παράγοντες του περιβάλλοντος, οι οποίοι μπορεί να επηρεάσουν το ανοσολογικό σύστημα.
Διάγνωση
Για την διάγνωση της Νεανικής Ρευματοειδούς αρθρίτιδας δεν υπάρχουν ειδικές διαγνωστικές εξετάσεις γι αυτό πρέπει να αποκλειστούν άλλα νοσήματα που έχουν παρόμοια συμπτώματα. Αυτό γίνεται με το ιστορικό του παιδιού, την κλινική εξέταση και κάποιες εργαστηριακές εξετάσεις.
Θεραπεία
Η θεραπεία της Νεανικής Ρευματοειδούς αρθρίτιδας είναι μακροχρόνια, γι αυτό είναι απαραίτητη και η ψυχολογική υποστήριξη του παιδιού, αλλά και η ενημέρωση και η στήριξη της οικογένειας. Η παρακολούθηση στο σχολείο και η συμμετοχή του παιδιού σε παιχνίδια πρέπει να ενθαρρύνεται.
Πρέπει να αποφεύγονται, όμως, τα παιχνίδια που απαιτείται έντονη μυϊκή προσπάθεια και μεγάλη φόρτιση των αρθρώσεων. Σε σπάνιες μόνο περιπτώσεις είναι απαραίτητη η παραμονή του παιδιού στο σπίτι.
Σκοπός της θεραπείας είναι η ανακούφιση από τον πόνο, η μείωση του πρηξίματος, η διατήρηση ή η αύξηση της κινητικότητας της άρθρωσης, η διατήρηση ή η αύξηση της δύναμης των μυών και η πρόληψη των επιπλοκών.
Η θεραπεία περιλαμβάνει φάρμακα και άσκηση. Σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να χρησιμοποιηθούν νάρθηκες για την προστασία των αρθρώσεων καθώς το παιδί αναπτύσσεται.
Φαρμακευτική αγωγή
1. Αντιφλεγμονώδη μη στεροειδή φάρμακα.
Αυτά ανακουφίζουν από τον πόνο και μειώνουν το πρήξιμο. Αυτά τα φάρμακα μπορεί να προκαλέσουν γαστρεντερικές διαταραχές σε μερικά παιδιά.
2. Κορτιζόνη.
Χορηγείται σε ενέσεις ή χάπια και μειώνει τον πόνο και το πρήξιμο. Είναι αποτελεσματικό φάρμακο, αλλά έχει κάποιες παρενέργειες αν χρησιμοποιηθεί για μεγάλο διάστημα (οστεοπενία, οστεοπόρωση και βλάβη του χόνδρου). Οι γιατροί προσπαθούν να αποφεύγουν την χορήγηση κορτιζόνη, όπου είναι δυνατόν, γιατί επί πλέον μπορεί να προκαλέσει διαταραχή της φυσιολογικής ανάπτυξης του παιδιού.
3. Τροποποιητικά της νόσου φάρμακα (DMARDs).
Τα φάρμακα αυτά δεν επηρεάζουν άμεσα την φλεγμονή, αλλά έχουν τροποποιητική δράση στη νόσο. Σκοπός τους είναι να προλάβουν την φθορά του οστού και της άρθρωσης επηρεάζοντας το ανοσολογικό σύστημα. Το συχνότερα χρησιμοποιούμενο DMARD στη Νεανική Ρευματοειδή αρθρίτιδα είναι η Μεθοτρεξάτη.
4. Βιολογικοί παράγοντες.
Οι βιολογικοί παράγοντες χρησιμοποιούνται στην πολυαρθρική μορφή της Νεανικής ρευματοειδούς αρθρίτιδας. Αυτά τα φάρμακα μπλοκάρουν την δράση μιας πρωτεΐνης, που υπάρχει φυσιολογικά στον οργανισμό, αλλά στο νόσημα αυτό υπάρχει σε μεγαλύτερη ποσότητα με αποτέλεσμα μεγαλύτερη ένταση της φλεγμονής. Παράδειγμα τέτοιου φαρμάκου είναι το Enbrel.
Η άσκηση και η φυσικοθεραπεία μπορεί να βοηθήσουν στην μείωση του πόνου, την διατήρηση της δύναμης των μυών, να βελτιώσει την κινητικότητα και να προλάβει τις μόνιμες παραμορφώσεις.
Πρόγνωση της νόσου
Η Νεανική Ρευματοειδής αρθρίτιδα επηρεάζει διαφορετικά κάθε παιδί. Σε μερικά παιδιά προσβάλλονται 1-2 αρθρώσεις και η νόσος είναι ήπια και είναι εύκολη η ρύθμισή της. Σε άλλα παιδιά προσβάλλονται πολλές αρθρώσεις και τα συμπτώματα είναι βαρύτερα και πιο μακροχρόνια.
Γενικά πάντως η πρόγνωση των παιδιών με Νεανική Ρευματοειδή αρθρίτιδα είναι καλή. Το 50-75% των παιδιών έχουν πλήρη ύφεση ή εξαφάνιση των συμπτωμάτων.
Η πρώιμη διάγνωση και η έγκαιρη θεραπεία μπορεί να βοηθήσει στον καλύτερο έλεγχο της φλεγμονής, την πρόληψη της αρθρικής βλάβης και τη διατήρηση της λειτουργικότητας του παιδιού.
Επιπλοκές που συσχετίζονται με την νόσο
Η μη θεραπευόμενη Νεανική Ρευματοειδής αρθρίτιδα μπορεί να οδηγήσει σε:
- Μείωση ή και απώλεια της όρασης λόγω ιριδοκυκλίτιδας
- Μόνιμη βλάβη των αρθρώσεων
- Χρόνια αρθρίτιδα
- Καθυστέρηση της ανάπτυξης του παιδιού
- Περικαρδίτιδα ή και πλευρίτιδα
Συμβουλεύει η κα Σουσάνα Β. Γαζή, Διευθύντρια Ρευματολογικής Κλινικής Νοσοκομείου ΚΑΤ
