Συμβουλεύει ο κος Φελέκης Ηλίας, Χειρούργος Οφθαλμίατρος
Τι είναι καταρράκτης ματιών;
Ο καταρράκτης είναι η γήρανση του φακού που έχουμε μέσα στο μάτι μας. Αυτός ο φακός στο μάτι, όταν γεννιέται ο άνθρωπος είναι τελείως διάφανος, μεταφορικά λέμε ότι μοιάζει με φλούδες κρεμμυδιού. Ο καταρράκτης δημιουργείται με την πάροδο των ετών, επηρεάζεται από το περιβάλλον στο οποίο μεγαλώνουμε, εξαρτάται από κάποιες παθήσεις που μπορεί να υπάρξουν στη ζωή του ατόμου και σε κάποιους ανθρώπους εμφανίζεται νωρίς ενώ σε άλλους πιο αργά. Έχουμε δηλαδή ανθρώπους οι οποίοι ακόμα και στην ηλικία των 30-40 ετών έχουν κάποια αρχή καταρράκτη και βέβαια, υπάρχει ο κλασσικός γεροντικός καταρράκτης ο οποίος εμφανίζεται συνήθως μετά την ηλικία των 65. Η θόλωση λοιπόν αυτού του διαυγούς φακού είναι αυτό που μας δημιουργεί τον καταρράκτη και μειώνει την όραση. Το αποτέλεσμα λοιπόν είναι το να μην βλέπουμε καθαρά ή σαν να βλέπουμε μέσα από ομίχλη. Βλέπουμε τα χρώματα πιο ξεθωριασμένα, σαν να μην είναι ζωντανά και αυτό είναι κάτι που σίγουρα μας ενοχλεί στην καθημερινότητα μας ιδιαίτερα στην οδήγηση, στην βραδινή μας όραση, στην τηλεόραση, κοκ.
Πως γίνεται η διάγνωση του καταρράκτη ματιών;
Η διάγνωση γίνεται από κάποιον οφθαλμίατρο, ο οποίος αφού μετρήσει την οπτική οξύτητα και βρει ότι υπάρχει κάποια μείωση, βλέπει το φακό, την διαφάνεια του και το αν έχει προχωρήσει αυτή η αδιαφάνεια του καταρράκτη. Οπότε για το λόγο αυτό κι εφόσον δεν υπάρχει κάποια άλλη πάθηση, από το βυθό καταλήγουμε στη διάγνωση ότι η μείωση της όρασης οφείλεται στον καταρράκτη και πρέπει να διορθωθεί.
Πως διορθώνεται ο καταρράκτης;
Ο καταρράκτης διορθώνεται με μια επέμβαση, η οποία γίνεται πλέον παγκοσμίως με τη μέθοδο της φακοθρυψίας, είναι στην ουσία αυτό που καθημερινά ο κόσμος αναφέρει ως laser. Ονομάζεται όμως φακοθρυψία, η οποία είναι ένας υπέρηχος μέσα από πολύ μικρές τομές που κάνουμε στον οφθαλμό, τομές γύρω στα 2,2 έως 2,5 χιλιοστά. Βάζουμε έναν ειδικό στυλεό και με τον υπέρηχο πολτοποιούμε στην ουσία τον φακό. Ο φακός αφαιρείται με αναρρόφηση και μόλις καθαριστούν όλα τα υπολείμματα του φακού, τοποθετούμε στη θέση του τεχνητό φακό εσωτερικά στο μάτι, ο οποίος είναι μετρημένος από πριν ανάλογα με τους βαθμούς που θέλουμε να έχει το μάτι μετά το χειρουργείο κι εκεί τελειώνει η επέμβαση. Είναι μια επέμβαση η οποία γίνεται χωρίς την παραμονή του ασθενούς στην κλινική. Η επέμβαση διαρκεί 15 λεπτά περίπου και συνολικά η παραμονή στην κλινική 2-3 ώρες και περιλαμβάνει όλη τη διαδικασία μαζί με τον προεγχειρητικό έλεγχο. Επίσης, δεν χρησιμοποιούμε ενέσεις και γενική αναισθησία καθώς όλα γίνονται υπό τοπικές σταγόνες. Τέλος, ο ασθενής φεύγοντας από την κλινική έχει ανοιχτό το μάτι του με μια σχετικά καλή όραση, η οποία με την πάροδο των ωρών βελτιώνεται και μέσα στις επόμενες 1 έως 3 μέρες, αποκτά μια πάρα πολύ καλή όραση, λειτουργικότατη, ώστε να μπορεί να οδηγεί και να επιστρέψει στη δουλειά και στην καθημερινότητά του.
Τι μπορούμε να κάνουμε όσον αφορά στην πρόληψη του καταρράκτη;
Το μεγαλύτερο κακό στη δημιουργία του καταρράκτη μας το δημιουργεί η ηλιακή ακτινοβολία. Οπότε η προστασία από την ηλιακή ακτινοβολία φορώντας τα κατάλληλα γυαλιά ηλίου θεωρούμε ότι μπορεί να επιβραδύνει την εμφάνιση του καταρράκτη. Επίσης, άνθρωποι οι οποίοι δουλεύουν κοντά σε υψηλές θερμοκρασίες, άνθρωποι οι οποίοι είναι στην ύπαιθρο, σε γεωργικές εργασίες και αγροτικές δουλειές έχουν μια προδιάθεση για πρόωρο καταρράκτη. Βιταμίνες, συμπληρώματα διατροφής και κάποιες σταγόνες που κυκλοφορούν δεν έχει αποδειχθεί ότι όντως μπορούν να βοηθήσουν στην πρόληψη του καταρράκτη. Ούτως ή άλλως στον καταρράκτη θεωρούμε ότι παίζει μεγάλο ρόλο και το DNA του καθενός, γιατί στην ουσία όλα αυτά είναι γραμμένα στο DNA μας.
Ο καταρράκτης είναι κληρονομικός;
Απόλυτα κληρονομικός καταρράκτης δεν υπάρχει, καθώς δεν υπάρχει κάποιο γονίδιο που να τον μεταδίδει από γενιά σε γενιά. Μπορεί να είναι συγγενής, δηλαδή κάποιο παιδί θα μπορούσε να γεννηθεί με καταρράκτη και συνήθως αυτά τα παιδιά τα χειρουργούμε σε πολύ νεαρή ηλικία, γιατί αν το μάτι δεν μπορεί να δει, δεν μπορεί να “φτιάξει” όραση, καθώς το ανθρώπινο μάτι φτιάχνει όραση μέχρι την ηλικία των 8 ετών. Αν μέχρι την ηλικία των 8 ετών δεν έχουμε αποκτήσει καλή όραση – καλή οπτική οξύτητα, πέραν της ηλικίας των 8 ετών δεν μπορεί να αυξηθεί αυτή η οπτική οξύτητα, παραμένει τόση όση μέχρι τότε. Οπότε είναι πάρα πολύ σημαντικό σε μικρή ηλικία, όπως για παράδειγμα στην ηλικία των τριών ετών να χειρουργηθεί ο καταρράκτης, να φύγει και να μπορεί το μάτι να δει και να μάθει να βλέπει. Υπάρχουν βέβαια και περιπτώσεις που υπάρχει καταρράκτης ο οποίος είναι νεανικός, έχει ξεκινήσει δηλαδή, δεν ενοχλεί στην όραση καθώς είναι «ελάχιστος» αλλά σύντομα σε ηλικία 30-40 ετών απλώνεται και εκεί μας δημιουργεί πρόβλημα. Λόγω του ότι το προσδόκιμο ζωής έχει αυξηθεί, τώρα έχουμε μεγαλύτερο ποσοστό καταρράκτη στον γενικό πληθυσμό. Επομένως, εφόσον κι η έκθεση μας στην ηλιακή ακτινοβολία και σε όλους αυτούς τους περιβαλλοντικούς παράγοντες έχει αυξηθεί, οπότε σχεδόν όλοι θα υποφέρουμε κάποια στιγμή από την πάθηση του καταρράκτη.
Η διατροφή παίζει κάποιο ρόλο στην υγεία του ματιού και τον καταρράκτη;
Η διατροφή αυτού κάθε αυτού στον καταρράκτη δεν παίζει κάποιο ρόλο, αλλά παίζει ρόλο στη γενικότερη κατάσταση του ματιού. Συγκεκριμένα, μια διατροφή με πράσινα λαχανικά, με αποφυγή των υπερβολικών λιπαρών, με φυσικό ελαιόλαδο, χωρίς trans λιπαρά, βελτιώνει την υγεία του ματιού. Από την άλλη το κάπνισμα αποτελεί έναν επιβαρυντικό παράγοντα για την υγεία του ματιού και κατά συνέπεια και για τον καταρράκτη. Υπάρχουν βέβαια και παθήσεις οι οποίες μπορούν να δημιουργήσουν πιο γρήγορα καταρράκτη, όπως ο σακχαρώδης διαβήτης. Συνήθως ο ινσουλινεξαρτώμενος, ο οποίος δεν είναι ρυθμισμένος καλά, όντως παρουσιάζει συντομότερα καταρράκτη από ότι θα έπρεπε όπως και πολλές άλλες συγγενείς παθήσεις. Σε γενικές γραμμές ο γενικός πληθυσμός θα παρουσιάσει καταρράκτη συνήθως μετά την ηλικία των 60-70 ετών.
