Τι είναι η υποχονδρία;
Υποχόνδριο είναι το άτομο που είναι συνεχώς απασχολημένο με την φυσική υγεία και το σώμα του. Η διάγνωση γίνεται όταν το άτομο αυτό για τουλάχιστον 6 μήνες πιστεύει, φοβάται ή είναι σίγουρο ότι έχει μια σοβαρή ασθένεια παρά την διαβεβαίωση του γιατρού για το αντίθετο.
Αυτός ο φόβος της ασθένειας και της εμμονής με τα συμπτώματα είναι δυσάρεστη, γιατί εμπλέκεται στην καθημερινότητα του ασθενούς και την δυσκολεύει και οδηγεί σε κυκεώνα εξετάσεων και/ ή θεραπειών. Ο ασθενής μπορεί μόνο παροδικά να δεχτεί την διαβεβαίωση ότι δεν υπάρχει φυσική εξήγηση για τα συμπτώματά του.
Είναι η υποχονδρία ιατρική διάγνωση;
Με απλά λόγια θα λέγαμε ότι ο υποχόνδριος είναι κάποιος που είναι «κατά φαντασία ασθενής» που πιστεύει δηλαδή ότι είναι άρρωστος ή ότι έχει τα συμπτώματα. Παρ’ όλ’ αυτά η υποχονδρία ή η εκτενής αγωνία για την υγεία, είναι τόσο σοβαρή όσο κάθε άλλη ιατρική διάγνωση. Ήταν πάντα μέρος του επίσημου οδηγού ιατρικών διαγνώσεων και είναι ακόμα.
Η υποχονδρία πρέπει να διαγνωστεί θετικά π.χ. δεν είναι αρκετό να αποκλειστεί μια ασθένεια, αλλά πρέπει να ανακαλυφθεί και η εμμονή με την υγεία. Είναι συχνή τόσο στους άντρες όσο και στις γυναίκες και συναντιέται σε όλες τις ηλικίες και κοινωνικές τάξεις.
Ποια είναι τα τυπικά συμπτώματα της υποχονδρίας;
Τα φυσικά συμπτώματα είναι πάντα αληθινά, αλλά μπορεί να είναι «φυσιολογικά» σωματικά σημάδια (όπως πονοκέφαλος, κοιλόπονος, ζαλάδα, αστάθεια, κλπ) που παρερμηνεύονται σαν πιο σοβαρά από ότι πραγματικά είναι. Τα σωματικά συμπτώματα μπορεί να αλλάζουν, ή να είναι σταθερά μέσα στο χρόνο, μπορεί να είναι συχνά ή σπάνια.
Μπορεί να θεραπευτεί η υποχονδρία;
Ναι. Ας σημειωθεί ότι θα πάρει χρόνο – και η τάση να έχει εκτενή αγωνία με την υγεία μπορεί να μην εξαφανιστεί τελείως (στην τελική είναι φυσιολογικό να φοβάται τον καρκίνο). Έτσι ο υποχόνδριος άνθρωπος αντιλαμβάνεται ότι έχει αυτή την αγωνία κι όχι μια σοβαρή σωματική ασθένεια και σταδιακά μειώνει την αγωνία αυτή.
Ο ασθενής δεν θεραπεύεται μόλις αντιληφθεί ότι έχει αυτή την αγωνία για την υγεία του (όπως ο άνθρωπος που εξακολουθεί να φοβάται το αεροπλάνο ακόμα και όταν το αντιλαμβάνεται) αλλά είναι ένα σημαντικό πρώτο βήμα. Όταν η υποχονδρία ξεκινά σε συνδυασμό με ένα σημαντικό γεγονός για τον ασθενή (π.χ. πρώτο συμβάν στα 40 και κάποιος κοντά του πεθαίνει) η θεραπεία διαρκεί λιγότερο από το να ήταν πάντα προσεκτικός, αγχώδης και φοβισμένος.
Πώς θεραπεύεται η υποχονδρία;
Κυρίως με αντιληπτική- συμπεριφορική θεραπεία (cognitive-behavioural treatment). Στην αρχή ο ασθενής μιλάει για τα συμπτώματα, εξετάζουμε αν έχει κάνει λεπτομερή έλεγχο, χωρίς να εξετάζουμε αν έχει ή όχι τα συμπτώματα που περιγράφει. Συμπτώματα όπως πόνος, ναυτία, θολούρα είναι πάντα υποκειμενικά, συνεπώς αποδεκτά. Συζητάμε όμως πως τα εξηγεί; Τι σημαίνουν;
Πολλοί πιστεύουν ότι κάτι σοβαρό τους συμβαίνει και δεν φαντάζονται πως τα συμπτώματα μπορεί να προκαλούνται από το άγχος ή την αγωνία τους. Έτσι του ζητάμε να σημειώνει πότε νοιώθει τα συμπτώματα, και να δώσουν εξηγήσεις. Για αυτούς, ο πονοκέφαλος δεν είναι απλά ημικρανία ή άγχος, αλλά όγκος στο κεφάλι. Ή για παράδειγμα ο πόνος στο στήθος δεν προκαλείται από ένταση των μυών αλλά είναι καρδιακή προσβολή κλπ.
Αυτές οι σκέψεις συζητιόνται και εναλλακτικές εξηγήσεις παρουσιάζονται. Μια συχνή «διάγνωση» υποχόνδριου ασθενούς είναι η εξής: «Είναι φυσιολογικό να νοιώθεις καλά κάποιες ώρες. Ένα όμως σύμπτωμα είναι σημάδι πως κάτι δεν πάει καλά. Μπορεί να είσαι 100% σίγουρος πως είσαι καλά. Αλλά οι γιατροί συχνά δεν κάνουν σωστή διάγνωση για τον καρκίνο»…
Είσαι υποχόνδριος; Κάνε το τεστ που ακολουθεί…
Το τεστ που ακολουθεί (Whiteley Index) είναι γνωστό για την αποτελεσματικότητά του.
Ακολουθεί μια λίστα από ερωτήσεις σχετικά με την υγεία σου. Για κάθε μια κύκλωσε τον αριθμό που ταιριάζει καλύτερα σε σένα.
1 = καθόλου, 2 = λίγο, 3 = μέτρια, 4 = αρκετά, 5 = πολύ
1)Ανησυχείς πολύ για την υγεία σου;
1 2 3 4 5
2) Πιστεύεις ότι κάτι σοβαρό συμβαίνει με το σώμα σου;
1 2 3 4 5
3) Σου είναι δύσκολο να ξεχάσεις τον εαυτό σου και να σκεφτείς διάφορα άλλα πράγματα;
1 2 3 4 5
4) Αν νοιώθεις άρρωστος και κάποιος σου πει πως φαίνεσαι μια χαρά, ενοχλείσαι;
1 2 3 4 5
5) Πιστεύεις πως πολύ συχνά καταλαβαίνεις τι συμβαίνει στο κορμί σου;
1 2 3 4 5
6) Σε ενοχλούν πόνοι και ενοχλήσεις;
1 2 3 4 5
7) Φοβάσαι τις ασθένειες;
1 2 3 4 5
8) Ανησυχείς για την υγεία σου περισσότερο από τους άλλους ανθρώπους;
1 2 3 4 5
9) Πιστεύεις πως οι άλλοι δεν λαμβάνουν σοβαρά υπόψιν τους την αρρώστια σου;
1 2 3 4 5
10) σου είναι δύσκολο να πιστέψεις ένα γιατρό όταν σου λέει πως δεν έχεις κάτι για να ανησυχείς;
1 2 3 4 5
11) Ανησυχείς συχνά για την πιθανότητα να πάσχεις από μια σοβαρή ασθένεια;
1 2 3 4 5
12) Αν ακούσεις για μια ασθένεια (από την τηλεόραση, ραδιόφωνο, εφημερίδα ή κάποιον γνωστό) ανησυχείς μήπως την έχεις και εσύ;
1 2 3 4 5
13) Θεωρείς ότι σε απασχολούν πολλά διαφορετικά συμπτώματα;
1 2 3 4 5
14) Έχεις συχνά συμπτώματα μιας σοβαρής ασθένειας;
1 2 3 4 5
ΣΚΟΡΑΡΙΣΜΑ:
Το σκορ βρίσκεται με την πρόσθεση όλων των αποκρίσεων.
Όσο υψηλότερο το σκορ τόσο πιο υποχόνδριος είσαι. Δεν υπάρχει απόλυτο σκοράρισμα αλλά ο υγιής πληθυσμός σκοράρει μεταξύ 14-28, ενώ οι υποχόνδριοι μεταξύ 32-55. Αυτοί οι αριθμοί σου δείχνουν αν έχει υποχονδρία.
Αν το σκορ σας είναι υψηλό απευθυνθείτε στο γιατρό σας κι αυτός θα σας βοηθήσει. Σημειώστε πως αν είστε σε άσχημη ψυχολογική κατάσταση μπορεί το σκορ σας να είναι υψηλό και οι υποχονδριακές σκέψεις σας να είναι δευτερευούσης σημασίας για την κατάθλιψη σας. Το ίδιο ισχύει και για όσους έχουν γενική αγχώδη διαταραχή.
Συμβουλεύει η κα Δρ. Αναστασία Κοτσοπούλου, Ψυχολόγος
