Ζώντας με την νόσο Πάρκινσον (Parkinson)
Πώς είναι να θέλεις να διασχίσεις τον δρόμο και τα πόδια σου να είναι σαν παγωμένα; Ή να θέλεις να ψωνίσεις και να μην μπορείς να βγάλεις χαρτονομίσματα από το πορτοφόλι σου; Αυτά είναι ένα συχνό φαινόμενο στους ανθρώπους που πάσχουν από νόσο του Πάρκινσον.
Τι είναι η νόσος του Πάρκινσον;
Η νόσος του Πάρκινσον ή Ν.Π ονομάστηκε έτσι προς τιμήν τουJames Parkinson, ενός Λονδρέζου γιατρού ( 1755-1824). Είναι ο πρώτος ο οποίος προσδιόρισε τα τυπικά συμπτώματα της νόσου το 1817, ονομάζοντάς την <<τρομώδη παράλυση>>. Η ασθένεια Πάρκινσον είναι ένα από τα συχνότερα νευροεκφυλιστικά νοσήματα, με συχνότητα περίπου 1% στον πληθυσμό άνω των 65 ετών. Αποτελεί τον κυριότερο εκπρόσωπο των εξωπυραμιδικών νοσημάτων, με κύρια γνωρίσματα τον τρόμο ηρεμίας στα χέρια, τη βραδύτητα στις κινήσεις, τη μυϊκή δυσκαμψία και την αστάθεια στη βάδιση. Οι άντρες έχουν περίπου διπλάσια πιθανότητα από τις γυναίκες να εμφανίσουν τη νόσο και, παρότι συνήθως προσβάλλει άτομα μεγαλύτερα των 65 ετών, μπορεί να εμφανιστεί και σε πολύ νεότερες ηλικίες.
Ποια είναι η αιτία της νόσου του Πάρκινσον;
Οφείλεται στην αποδόμηση ορισμένων νευρικών κυττάρων του εγκεφάλου που περιέχουν ντοπαμίνη. Η ντοπαμίνη είναι ένας από τους πολλούς νευροδιαβιβαστές του εγκεφάλου, δηλαδή των ουσιών που χρησιμοποιούνται για την επικοινωνία μεταξύ των νευρικών κυττάρων. Η ντοπαμίνη παράγεται από νευρικά κύτταρα που βρίσκονται βαθιά στο κέντρο του εγκεφάλου.
Ο εγκέφαλος πάντοτε χρησιμοποιεί την ντοπαμίνη για να ελέγξει τα νευρικά σήματα, τα οποία διεγείρουν τις κινήσεις του σώματος.
Στη νόσο του Πάρκινσον, η παραγωγή ντοπαμίνης αναστέλλεται, ενώ η χρήση και καταστροφή της συνεχίζονται. Αυτό προκαλεί έλλειμμα ντοπαμίνης, με αποτέλεσμα να παραβλάπτεται ο έλεγχος της κίνησης του σώματος.
Ποια είναι τα συμπτώματα της νόσου του Πάρκινσον;
Το πρώτο σύμπτωμα που εμφανίζουν συνήθως οι ασθενείς με Ν.Π είναι ο τρόμος στο ένα χέρι. Ο τρόμος αυτός εμφανίζεται συνήθως σε ηρεμία, δηλαδή όταν το χέρι δε δουλεύει, αλλά παραμένει ακίνητο.
Ο τρόμος αυτός μπορεί να συνοδεύεται από γενική επιβράδυνση στις κινήσεις, βραδύτητα στη βάδιση και αίσθημα αστάθειας.
Χαρακτηριστικά ο ασθενής με νόσο του Πάρκινσον περπατά αργά, σέρνοντας συχνά τα πόδια του και σκύβοντας μπροστά.
Άλλα δευτερεύοντα συμπτώματα της Ν.Π είναι η σιγανή, μονότονη ομιλία, η μειωμένη έκφραση του προσώπου, η σιελόρροια και η αλλαγή στο γραφικό χαρακτήρα του ατόμου (μικρογραφία).
Συχνά είναι επίσης και τα μη κινητικά συμπτώματα, όπως η δυσκοιλιότητα, οι διαταραχές ούρησης ( συχνουρία, νυκτουρία, επιτακτική ούρηση), οι διαταραχές όσφρησης και η κατάθλιψη, τα οποία μπορεί να προϋπάρχουν των κινητικών εκδηλώσεων.
Με την πάροδο του χρόνου, και κυρίως όταν η Ν.Π αρχίσει σε μεγάλη ηλικία, είναι πολύ συνηθισμένη η εμφάνιση άνοιας (περίπου στους μισούς ασθενείς έπειτα από 15 έτη παρακολούθησης ) που συχνά συνοδεύεται από οπτικές ψευδαισθήσεις.
Είναι η νόσος του Πάρκινσον κληρονομική;
Όχι, δεν είναι κληρονομική, αν και υπάρχει μικρός αριθμός οικογενειών, στις οποίες αναφέρεται ότι υπάρχει κληρονομική μορφή της νόσου.Είναι μία νόσος πολυπαραγοντική και συνδυάζει περοβαλλοντικούς και γενετικούς παράγοντες. Από τότε που ανακαλύφθηκε, πριν από 13 χρόνια, η πρώτη μετάλλαξη που σχετίστηκε με τη Ν.Π στο γονίδιο της ασυνουκλεϊνης, από Έλληνα ερευνητή σε μία οικογένεια με ελληνική καταγωγή, έχουν περιγραφεί έως σήμερα συνολικά 11 γονίδια που σχετίζονται αιτιολογικά με τη νόσο.
Πώς διαγιγνώσκεται η νόσος του Πάρκινσον;
Η διάγνωση είναι κυρίως κλινική. Ο κλινικός ιατρός, συνήθως ο νευρολόγος, στηρίζεται στα συμπτώματα και στα σημεία που παρουσιάζει ο ασθενής κατά την κλινική εξέταση για να θέσει τη διάγνωση. Οι κύριες εργαστηριακές εξετάσεις που μπορούν να βοηθήσουν τον κλινικό ιατρό στη διάγνωση της Ν.Π και στον αποκλεισμό παρομοίων νοσημάτων, είναι η Μαγνητική Τομογραφία εγκεφάλου και το Σπινθηρογράφημα εγκεφάλου με τεχνική SPECT, με το οποίο μπορεί να απεικονιστεί η εκφύλιση των κυττάρων του εγκεφάλου τα οποία παράγουν ντοπαμίνη, που συμβαίνει στη Ν.Π.
Πώς αντιμετωπίζεται η νόσος του Πάρκινσον;
Οι επιστήμονες δεν έχουν ακόμη καταφέρει να βρουν έναν τρόπο να αποτρέψουν ή να θεραπεύσουν τη Ν.Π, αν και η αντιμετώπιση της νόσου διαρκώς βελτιώνεται. Βέβαια τα συμπτώματα μπορούν να ελεγχθούν αποτελεσματικά, συνήθως με τη χρήση ενός συνδυασμού φαρμάκων, συμβατικών θεραπειών ( όπως φυσιοθεραπεία, εργοθεραπεία, λογοθεραπεία), καθώς και επεμβατικών θεραπειών όπως είναι η εν τω βάθει διέγερση του εγκεφάλου (deep brain stimulation, DBS). Σήμερα υπάρχουν διάφοροι τύποι φαρμάκων για τη Ν.Π. Τα συχνότερα είναι: η λεβοντόπα, οι αγωνιστές ντοπαμίνης, οι αναστολείς της κατεχολ-ο-μεθυλ τρανσφεράσης, COMT) και οι αναστολείς της μονοαμινοξειδάσης Β( ΜΑΟ-Β).
Δεν υπάρχει μία μόνο βέλτιστη θεραπεία καθώς η νόσος επηρεάζει διαφορετικά το κάθε άτομο, ενώ παράλληλα απαιτούνται τακτικές αξιολογήσεις και αναπροσαρμογές της θεραπείας, καθώς τα συμπτώματα μεταβάλλονται.
Είναι επίσης σημαντικό ένα άτομο με Ν.Π να έχει όσο το δυνατόν περισσότερες ασχολίες.
Θα πρέπει να είναι όσο μπορεί δραστήριο, τόσο σωματικά, όσο και πνευματικά.
Συμβουλεύει η κα Ερασμία Σωτηροπούλου, Γενική Ιατρός, Επιμελήτρια A, Δημόσιας υγείας ΕΣΥ, Δήμος Πειραιά.
