Βιταμίνη Κ και Σκελετική Υγεία
Η βιταμίνη Κ είναι ένα χημικό μόριο που συμμετέχει σε πλήθος βιολογικών δραστηριοτήτων στον οργανισμό μας. Είναι ευρέως γνωστή εδώ και χρόνια για τον ρόλο της ως παράγοντας που συμβάλλει στην πήξη του αίματος, όμως πλέον εδώ και δύο δεκαετίες έχει αποδειχθεί ότι διαδραματίζει σημαντικό ρόλο και στην εξασφάλιση της καλής υγείας των οστών.
Τι είναι η βιταμίνη Κ και πού την συναντούμε;
Πρόκειται για μια λιποδιαλυτή βιταμίνη που απαντάται σε δύο μορφές: την Κ1, γνωστή και ως φυλλοκινόνη και την Κ2, γνωστή και ως μενακινόνη. Η Κ1 βρίσκεται κυρίως στα πράσινα φυλλώδη λαχανικά όπως το σπανάκι, το κουνουπίδι, το μπρόκολο, το λάχανο, (τα οποία καλύπτουν μέχρι και το 60% της διαιτητικής πρόσληψης σε Κ1), αλλά και σε ορισμένα φυτικά έλαια, όπως το σογιέλαιο, καθώς και σε μερικά φρούτα όπως τα δαμάσκηνα και το αβοκάντο. Η Κ2 συναντάται σε τρόφιμα ζωικής προέλευσης όπως τα γαλακτοκομικά, ο κρόκος του αβγού, το συκώτι και το κρέας. Επιπλέον, συντίθεται ενδογενώς από τα βακτήρια της εντερικής μικροχλωρίδας, τα οποία μετατρέπουν την Κ1 σε Κ2.
Οστεοπόρωση και βιταμίνη Κ
Η οστεοπόρωση είναι μια σκελετική ασθένεια που προσβάλλει κυρίως τις μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες και χαρακτηρίζεται από χαμηλή οστική μάζα και υποβαθμισμένη μικροαρχιτεκτονική οστού, με επακόλουθη αύξηση της ευαισθησίας στο κάταγμα. Το οστό καταστρέφεται ταχύτερα ενώ τα κύτταρα που το αναδομούν “υπολειτουργούν”.
Έρευνες έχουν δείξει ότι η βιταμίνη Κ2 είναι αποτελεσματικότερη από την Κ1 ως προς την βελτίωση της υγείας των οστών. Πιο συγκεκριμένα, η Κ2 αυξάνει την εναπόθεση ασβεστίου στο οστό, ενώ φαίνεται ότι “συνεργάζεται” με την βιταμίνη D3 καθώς ενισχύει την δράση της, η οποία είναι η κατασκευή νέου οστού.
Μεγάλη έρευνα που διεξήχθη το 2008, έδειξε ότι και η Κ1 παίζει σημαντικό ρόλο καθώς εμποδίζει την καταστροφή οστού. Ακόμη, η Κ1 φαίνεται ότι σχετίζεται με την βελτίωση της ποιότητας του σχηματιζόμενου οστού, παρά με την αύξηση της οστικής πυκνότητας.
Από κλινικές μελέτες που έχουν πραγματοποιηθεί, φαίνεται ότι η έλλειψη βιταμίνης Κ σχετίζεται με την εμφάνιση οστεοπόρωσης και καταγμάτων σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες, καθώς και με την χαμηλή οστική πυκνότητα σε γυναίκες όλων των ηλικιών.
Οστεοαρθρίτιδα και βιταμίνη Κ
Η οστεοαρθρίτιδα είναι η κύρια αιτία της αναπηρίας των κάτω άκρων στους ηλικιωμένους και δεν υπάρχει μέχρι σήμερα κατάλληλη θεραπεία που να μειώνει την εξέλιξή της. Χαρακτηρίζεται από παθολογικές αλλαγές σε όλους τους ιστούς των αρθρώσεων, συμπεριλαμβανομένου των χόνδρων και των οστών. Ορισμένα γνωρίσματά της είναι ο πόνος, το πρήξιμο και η ακαμψία των αρθρώσεων. Η βιταμίνη Κ φαίνεται να έχει αντιφλεγμονώδη δράση, υποδεικνύοντας μια εναλλακτική οδό μέσω της οποίας μπορεί να επηρεάσει την υγεία των αρθρώσεων – ένα πεδίο έρευνας που αξίζει προσοχής στο μέλλον.
Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο από έλλειψη βιταμίνης Κ;
Παρόλο που πρόκειται για μια λιποδιαλυτή βιταμίνη όπως προαναφέραμε, εντούτοις, μετά την απορρόφησή της από το λεπτό έντερο, δεν μπορεί να αποθηκευτεί σε μεγάλες ποσότητες στο σώμα μας. Συνεπώς, είναι απαραίτητη η καθημερινή πρόσληψή της μέσω της διατροφής. Τα συμπληρώματα διατροφής που περιέχουν βιταμίνη Κ προς το παρόν δεν συνιστώνται καθώς χρειάζονται περεταίρω μελέτες που να αξιολογήσουν την αποτελεσματικότητα και την ασφάλειά τους.
Σε έρευνες που έχουν διεξαχθεί, φαίνεται ότι οι ηλικιωμένοι είναι αυτοί που διατρέχουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο έλλειψης βιταμίνης Κ, πιθανότατα λόγω της μειωμένης δραστηριότητας των βακτηρίων του εντέρου, η οποία παρατηρείται επίσης σε παχύσαρκους και διαβητικούς ασθενείς. Ακόμη, σοβαρές ελλείψεις βιταμίνης Κ μπορούν να εμφανίσουν άτομα με βαριά δυσαπορρόφηση, όπως οι ασθενείς με κοιλιοκάκη ή νόσο Crohn. Τέλος, η δράση της βιταμίνης Κ αναστέλλεται επιπλέον σε ασθενείς που λαμβάνουν αντιπηκτικά φάρμακα, όπως είναι η βαρφαρίνη αλλά και σε όσους λαμβάνουν επί μακρόν αντιβιοτικά, τα οποία αλλοιώνουν την εντερική χλωρίδα.
Ποια τα συμπτώματα έλλειψης βιταμίνης Κ;
Αν παρατηρήσετε αυξημένους μώλωπες στο σώμα σας, ασυνήθιστες αιμορραγίες και αντιληφθείτε ότι το αίμα σας δεν πήζει κανονικά, μπορείτε να απευθυνθείτε στον γιατρό σας για να αξιολογήσει αν εμφανίζετε έλλειψη της εν λόγω βιταμίνης.
Τι μπορούμε να κάνουμε για να αυξήσουμε την πρόσληψη βιταμίνης Κ;
- Καταναλώνουμε τα λαχανικά μας με λάδι, που αυξάνει την απορρόφησή της
- Προτιμάμε να καταναλώνουμε φρέσκα λαχανικά και φρούτα απ’ ότι κατεψυγμένα, διότι η κατάψυξη καταστρέφει την βιταμίνη.
- Μαγειρεύουμε άφοβα τις τροφές με βιταμίνη Κ, καθώς η θέρμανση δεν την επηρεάζει (προτιμούμε όμως το βράσιμο ή το ψήσιμο από το τηγάνισμα).
- Καθώς οι δύο μορφές της βιταμίνης Κ είναι εξίσου απαραίτητες, φροντίζουμε να έχουμε ποικιλία στην διατροφή μας και να καταναλώνουμε με μέτρο όλες τις ομάδες τροφίμων
- Αποφύγετε τα συμπληρώματα διατροφής, καθώς η υπερβολική τους πρόσληψη μπορεί να προκαλέσει τοξικότητα.
- Αν είστε άτομo που λαμβάνετε αντιπηκτική αγωγή, ελάτε σε επαφή με έναν διατροφολόγο που θα σας εξασφαλίσει σταθερή την ημερήσια πρόσληψη βιταμίνης Κ σε βαθμό που να μην εμποδίζει την θεραπεία σας.
Συμβουλεύει η κα Ναταλία Καραλία, Κλινική Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, ΒSc Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο
