Αντρική Οστεοπόρωση
Τι είναι η οστεοπόρωση;
Η οστεοπόρωση είναι μια πάθηση κατά την οποία τα οστά εμφανίζουν μειωμένη αντοχή λόγω διαφόρων μεταβολών όπως είναι για παράδειγμα η μειωμένη οστική πυκνότητα και η καταστροφή της μικρο-αρχιτεκτονικής του οστού.
Γιατί μας ανησυχεί η οστεοπόρωση;
Η οστεοπόρωση μας ανησυχεί γιατί σχετίζεται άμεσα με τα κατάγματα, κυρίως των σπονδύλων, του ισχίου και του αντιβραχίου. Τα κατάγματα αυτά μπορεί να προκληθούν με μικρή βία ή και αυτόματα (χωρίς εμφανή κάκωση).
Τα κατάγματα αυτά προκαλούν σοβαρά κοινωνικοοικονομικά προβλήματα, αφού οι ασθενείς μπορεί να χρειαστούν εγχείρηση και θα πρέπει να παραμείνουν ακινητοποιημένοι επί μακρό χρονικό διάστημα. Αυτό έχει ως άμεση συνέπεια την μειωμένη λειτουργικότητα και την σημαντική υποβάθμιση της ποιότητας ζωής του ατόμου.
Υπάρχει οστεοπόρωση και στους άντρες;
Η απάντηση είναι ναι. Δυστυχώς η οστεοπόρωση πλήττει και τους άντρες αν και για πολλά χρόνια την θεωρούσαμε κατ’ εξοχήν γυναικείο νόσημα. Υπολογίζεται πως περίπου το 1/5 των οστεοπορωτικών ασθενών είναι άντρες.
Πόσο συχνή είναι η αντρική οστεοπόρωση;
Σύμφωνα με το Διεθνές Ίδρυμα Οστεοπόρωσης (IOF) σε παγκόσμιο επίπεδο, 1 στις 3 γυναίκες και 1 στους 5 άντρες πλήττονται από οστεοπόρωση. Στην Ελλάδα, ο Ελληνικός Σύλλογος Υποστήριξης Ασθενών με Οστεοπόρωση ύστερα από επιδημιολογική μελέτη που διεξάγει έχει να καταδείξει τα εξής αποτελέσματα:
- Παρόλο που ένα μεγάλο ποσοστό (25,9%) ανδρών άνω των 58 ετών αναφέρει κάποιο κάταγμα, μόλις το 6,6% έχει κάνει μέτρηση οστικής μάζας.
Ωστόσο, η συχνότητα της αντρικής οστεοπόρωσης δεν μπορεί να εκτιμηθεί πλήρως, λόγω του ότι πολλοί άντρες δεν γνωρίζουν ότι πάσχουν από οστεοπόρωση κυρίως λόγω της ελλιπούς ενημέρωσης.
Το μόνο σίγουρο είναι πως επειδή η οστεοπόρωση πλήττει τα άτομα μεγαλύτερης κυρίως ηλικίας, τα ποσοστά της θα αυξηθούν τα επόμενα χρόνια λόγω της αύξησης του προσδόκιμου επιβίωσης.
Πως θα καταλάβω ότι πάσχω από οστεοπόρωση;
Η οστεοπόρωση είναι μια ύπουλη πάθηση. Συνήθως δεν προκαλεί πρόδρομα συμπτώματα ή αυτά είναι πολύ ήπια και δεν τυγχάνουν προσοχής από τους ασθενείς. Έτσι, αρκετές φορές το πρώτο σύμπτωμα της οστεοπόρωσης είναι το κάταγμα!
Πρόδρομα συμπτώματα είναι:
- ήπιος πόνος στη πλάτη
- η προοδευτική απώλεια ύψους (συνήθως το αντιλαμβανόμαστε μέσα από καθημερινές μας συνήθειες όπως π.χ. δεν φτάνουμε αντικείμενα σε ψηλά ράφια που παλιά τα φτάναμε)
- η εμφάνιση κύφωσης
Υπάρχουν άντρες που κινδυνεύουν περισσότερο από άλλους;
Από διάφορες μελέτες έχει βρεθεί πως κάποιοι άντρες έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να πάθουν κάταγμα λόγω της οστεοπόρωσης. Αυτοί κυρίως είναι όσοι:
- έχουν ηλικία μεγαλύτερη των 50 ετών
- έχουν υποστεί κάταγμα χαμηλής βίας μετά τα 45 έτη τους.
- έχουν συγγενή α’ βαθμού που έχει υποστεί κάταγμα ισχίου (ιδίως αν είναι η μητέρα τους)
- έχουν δείκτη μάζα σώματος (BMI) μικρότερο από 20. Ο BMI υπολογίζεται ως εξής:
BMI= βάρος (σε κιλά) / ύψος (σε μέτρα)2
- Έχουν υποβληθεί σε θεραπεία με κορτιζόνη για μεγάλο χρονικό διάστημα (μεγαλύτερο των 3 μηνών)
- Υποβάλλονται σε θεραπεία με συγκεκριμένα φάρμακα, όπως μερικά αντιπεληπτικά, αντιψυχωσικά, χημιοθεραπευτικά, ανοσοκατασταλτικά, λίθιο, αναστολείς αντλίας πρωτονίου κλπ
- Πίνουν παραπάνω από 2 ποτήρια αλκοολούχων ποτών ημερησίως
- Καπνίζουν
- Κάνουν καθιστική ζωή ή έχουν αναγκαστεί να ακινητοποιηθούν για κάποιον λόγο
- Είναι επιρρεπείς στις πτώσεις
- Δεν καταναλώνουν τροφές πλούσιες σε ασβέστιο και βιταμίνη D
- Πάσχουν από κάποια ασθένεια που συνοδεύεται από μείωση της οστικής πυκνότητας.
Ορμονικά: Σύνδρομο Cushing, Υπερθυρεοειδισμός, Υπερπαραθυρεοειδισμός, υπογοναδισμός
Γενετικά: ατελής οστεογένεση, νόσοι του συνδετικού ιστού, ομοκυστινουρία, Β-θαλασσαιμία, δρεπανοκυτταρική αναιμία, υποφωσφατασία, κυστική ίνωση
Γαστρεντερικά: Νόσος Crohn, κοιλιοκάκη, έλλειψη λακτάσης, πρωτοπαθής χολική κίρρωση, γαστρεκτομή
Συστηματικές νόσοι: ρευματοειδής αρθρίτιδα, αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα, νεφρική ανεπάρκεια, ηπατική ανεπάρκεια, μαστοκύττωση
Νεοπλάσματα: πολλαπλούν μυέλωμα, άλλες κακοήθειες
- Ιδιαίτερα άντρες οι οποίοι εμφανίζουν μείωση της σεξουαλικής επιθυμίας ή κάποιου άλλου είδους σεξουαλική διαταραχή είναι πολύ πιθανό να πάσχουν από κάποια μορφή υπογοναδισμού που αποτελεί ισχυρό προδιαθεσικό παράγοντα για οστεοπόρωση.
Αν ανήκω σε κάποια από τις παραπάνω κατηγορίες, τι πρέπει να κάνω;
Το ότι κάποιος ανήκει σε κάποιες από τις παραπάνω κατηγορίες δεν σημαίνει ότι πάσχει από οστεοπόρωση και ότι θα υποστεί κάποιο κάταγμα στο μέλλον εξαιτίας της. Η πιθανότητα όμως, ιδιαίτερα αν ανήκει σε παραπάνω από δύο κατηγορίες είναι αυξημένη. Έτσι, είναι απαραίτητο να αναζητήσει την κατάλληλη ιατρική συμβουλή από κάποιον ειδικό. Αυτός θα τον κατευθύνει όσον αφορά στην διάγνωση και αν χρειάζεται και στην θεραπεία.
Η διάγνωση της οστεοπόρωσης είναι μια επίπονη διαδικασία;
Όχι. Η διάγνωση της οστεοπόρωσης γίνεται με απλά και σύγχρονα μέσα (ακτινολογικές εξετάσεις DXA, pQCT, εξετάσεις αίματος και ούρων), χωρίς ο ασθενής να εξουθενώνεται οικονομικά αφού το κόστος τους καλύπτεται από τα περισσότερα ασφαλιστικά ταμεία.
Θεραπεύεται η οστεοπόρωση;
Ναι. Η θεραπεία της οστεοπόρωσης στοχεύει στην μείωση της πιθανότητας του κατάγματος. Περιλαμβάνει τόσο φάρμακα όσο και υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής (αλλαγή διατροφικών συνηθειών, συστηματική άσκηση, διακοπή καπνίσματος, αποφυγή αλκοόλ) και βέβαια την θεραπεία άλλων νοσημάτων που προκαλούν οστεοπόρωση. Είναι σημαντικό η θεραπεία με φάρμακα να μην διακόπτεται μετά τα πρώτα θεαματικά αποτελέσματα αλλά να συνεχίζετε να ακολουθείτε τιε υποδείξεις του θεράποντα ιατρού σας.
Πως μπορώ να προλάβω την ανάπτυξη της οστεοπόρωσης και να αποφύγω ένα οστεοπορωτικό κάταγμα;
Βασικό βήμα για την πρόληψη της οστεοπόρωσης είναι η σωστή ενημέρωση από μικρή ηλικία. Κύρια προληπτικά μέτρα είναι τα εξής:
- Επαρκής πρόσληψη ασβεστίου και βιταμίνης D. Συνήθως η ισορροπημένη διατροφή στην μικρή ηλικία παρέχει τις απαραίτητες ποσότητες ασβεστίου στον αναπτυσσόμενο οργανισμό και έτσι επιτυγχάνεται ικανοποιητική μέγιστη οστική πυκνότητα (όσο μεγαλύτερη Μέγιστη Οστική Πυκνότητα επιτυγχάνουμε τόσο μειώνεται ο κίνδυνος για οστεοπόρωση. Η Μέγιστη Οστική Πυκνότητα επιτυγχάνεται γύρω στα 25-30 έτη). Σε μεγαλύτερες ηλικίες όμως μπορεί να χρειαστούν και φαρμακευτικά σκευάσματα ασβεστίου και βιταμίνης D ακόμη κι αν τρεφόμαστε σωστά λόγω της αναμενόμενης από την γήρανση μείωση της απορρόφησης του ασβεστίου από το πεπτικό μας σύστημα και της μείωσης της σύνθεσης της βιταμίνης D από τον οργανισμό μας.
Συνιστώμενες προσλήψεις γαλακτοκομικών
Παρακάτω ακολουθεί πίνακας όπου αναγράφονται οι συνιστώμενες ημερήσιες προσλήψεις γαλακτοκομικών για όλες τις ηλικιακές ομάδες.
Για παράδειγμα ένας έφηβος χρειάζεται να καταναλώνει έναν από τους ακόλουθους συνδυασμούς τροφίμων:* μια μερίδα γαλακτοκομικών αντιστοιχεί σε 1 ποτήρι γάλα ή 30 γρ κίτρινο τυρί ή 1 κεσεδάκι γιαούρτι.
α) 1 ποτήρι γάλα + 30γρ τυρί κίτρινο+ 1 κεσεδάκι γιαούρτι
β) 3 ποτήρια γάλα
γ) 90γρ τυρί κίτρινο
- Άσκηση. Η άσκηση κατά την εφηβεία βοηθά στην επίτευξη όσο τον δυνατόν υψηλότερης Μέγιστης Οστικής Πυκνότητας. Στην ενήλικη ζωή η άσκηση βοηθά όχι μόνο στην διατήρηση της Μέγιστης Οστικής Πυκνότητας αλλά προστατεύει από τον κίνδυνο των πτώσεων μέσω της επίτευξης ικανοποιητικής μυϊκής ισχύος. Συμβουλευτείτε τον γιατρό σας για το ποιες είναι οι καταλληλότερες ασκήσεις για σας.
- Διακοπή καπνίσματος και κατάχρησης οινοπνεύματος. Το οινόπνευμα αλλά και ουσίες του καπνού έχουν καταστροφική επίδραση σε κύτταρα των οστών με αποτέλεσμα την οστεοπόρωση καθώς επίσης και στο Κεντρικό Νευρικό Σύστημα με αποτέλεσμα την αύξηση των πτώσεων και των καταγμάτων.
- Αναγνώριση και θεραπεία νοσημάτων που προκαλούν οστεοπόρωση και αυξημένο κίνδυνο πτώσεων.
Συμβουλεύουν οι: κος Γεώργιος Τροβάς, Ενοκρινολόγος, Επιστημονικός Συνεργάτης ΕΕΠΜΜΣ, κος Ιωάννης Σταθόπουλος, Χειρ. Ορθοπαιδικός
