Συμβουλεύει ο κος Χρήστος Κομισόπουλος, Φυσικοθεραπευτής
Η άσκηση που γίνεται για να αντιμετωπίσουμε τυχόν προβλήματα παχυσαρκίας είναι στην πραγματικότητα θεραπευτική, αλλά συνήθως δεν την αντιλαμβανόμαστε έτσι καθώς τη γυμναστική συχνότερα θα σκεφτούμε να την κάνουμε με ένα γυμναστή. Παρ ’όλα αυτά θα πρέπει ο γυμναστής ή ο φυσικοθεραπευτής ακόμα καλύτερα, που θα κάνει αυτό το πρόγραμμα, να λάβει υπ ’όψιν του πολλές παραμέτρους υγείας. Στην πραγματικότητα, δηλαδή, είναι μια πραγματική θεραπευτική παρέμβαση.
Αρχικά, οι παράμετροι που πρέπει να λάβουμε υπ’ όψιν μας για να έχουμε μια ασφαλή εκγύμναση είναι οι εξής:
- Ηλικία, η οποία καθορίζει το όριο στο οποίο μπορεί να φορτίσει κανείς το καρδιαγγειακό του σύστημα.
- Φύλο του ατόμου
- Βάρος του ατόμου
- Ιατρική ρύθμιση για οργανικά συστήματα που επηρεάζουν το βάρος όπως είναι για παράδειγμα το ενδοκρινικό σύστημα και ο θυρεοειδής αδένας.
- Πιθανά χειρουργεία ή μυοσκελετικά προβλήματα, όπως για παράδειγμα, στη σπονδυλική στήλη ή στο γόνατο.
- Χειρουργεία που σχετίζονται με την παχυσαρκία (βαριατρικά χειρουργεία) τα οποία είχαν κάποια εξέλιξη και πρέπει να είμαστε ενήμεροι για αυτά.
Αυτές είναι οι γενικότερες προφυλάξεις που πρέπει να λάβουμε. Ειδικότερα θέματα αντιμετωπίζουν οι ασθενείς οι οποίοι βρίσκονται σε μια κατάσταση πολλαπλής συννοσηρότητας. Αυτοί δηλαδή που έχουν υποστεί ένα έμφραγμα, ή ένα εγκεφαλικό επεισόδιο, ή έχουν κάποια ελαφριά άνοια ή έχουν άλλη δυσκολία π.χ. νευρολογικά προβλήματα, προβλήματα όρασης και τέλος μια πάρα πολύ σημαντική ομάδα, η οποία παντρεύει πολλά από αυτά τα ζητήματα, όπως είναι οι άνθρωποι που έχουν σακχαρώδη διαβήτη.
- Κατά πόσο βοηθάει η θεραπευτική αυτή παρέμβαση στον έλεγχο της παχυσαρκίας;
Ανεξάρτητα από το αίτιο που προκαλεί την παχυσαρκία, αν κανείς γυμναστεί για την παχυσαρκία, δηλαδή για να ελέγξει το σωματικό του βάρος, οπωσδήποτε θα χρησιμοποιήσει ένα συνδυασμό τουλάχιστον από τις ακόλουθες δύο κατηγορίες:
- Τις αερόβιες ασκήσεις με τις οποίες επιβαρύνεται, δηλαδή ασκείται πολύ η καρδιά, την αναγκάζουμε να δουλεύει μαζί και το αγγειακό σύστημα. Με αυτόν τον τρόπο καταναλώνονται θερμίδες, όπως και με τις ασκήσεις ενδυνάμωσης, του μυϊκού συστήματος. Έχει αποδειχθεί ότι ο συνδυασμός αυτός παρατείνει την κατανάλωση θερμίδων, γίνεται «καύση» ακόμη και όταν έχει τελειώσει η γυμναστική, δηλαδή η θεραπευτική παρέμβαση. Κάποιες κατηγορίες και υποκατηγορίες ασθενών από αυτές που αναφέραμε νωρίτερα θα χρειαστούν ίσως και άλλες ασκήσεις.
- Πιθανότατα, θα χρειαστούν ασκήσεις διάτασης και ισορροπίας, γιατί άνθρωποι με σοβαρή παχυσαρκία βρίσκονται ήδη σε ένα επίπεδο χαμηλότερης νευρομυοσκελετικής λειτουργικότητας από αυτό που χρειάζονται για να μπουν αποτελεσματικά στη μάχη εναντίον της παχυσαρκίας. Σίγουρα όμως, θα χρειαστεί να επενδύσουν κάποιες εβδομάδες, κάποιο χρόνο στο να ετοιμάσουν τον οργανισμό τους να γίνει κατάλληλος για να μπει στον αγώνα ενάντια της παχυσαρκίας.
- Γιατί έχει νόημα η θεραπευτική άσκηση για την παχυσαρκία;
Η θεραπευτική άσκηση ή η θεραπευτική γυμναστική έχει νόημα για την παχυσαρκία επειδή ανεξάρτητα από την τυχόν οργανική αιτία που υπάρχει, η παχυσαρκία και η άσκηση έχουν να κάνουν με το ισοζύγιο ανάμεσα στην ενέργεια των τροφών που καταναλώνουμε και στην ενέργεια που ξοδεύει το σώμα μας για να ζούμε και να κινούμαστε.
Ο βασικός μεταβολισμός, η ενέργεια που χρειάζεται το σώμα για να ζούμε, απλά για να υπάρχουμε ξαπλωμένοι σε ένα κρεβάτι ή για την καθημερινή μας ζωή, είναι χαμηλή. Αν εμείς προσλαμβάνουμε με τις τροφές και τα ποτά μας (για παράδειγμα ένα πολύ γλυκό καφέ) πολύ περισσότερη ενέργεια από αυτήν που μπορούμε να καταναλώσουμε, τότε με μια χημική διαδικασία που λέγεται αναβολισμός το περίσσευμα της ενέργειας αποθηκεύεται, στο σώμα μας με τη μορφή λίπους. Εάν μπούμε στη διαδικασία να μειώσουμε την εισερχόμενη με τις τροφές ενέργεια και να αυξήσουμε την καταναλισκόμενη ενέργεια με την θεραπευτική άσκηση τότε ενεργοποιείται το άλλο κομμάτι του μεταβολισμού που λέγεται καταβολισμός και απορροφούνται αυτές οι αποθήκες λίπους, που έχουμε δημιουργήσει, αποδίδοντας στον οργανισμό την ενέργεια που έχει αποθηκεύσει σε αυτές. Αυτή είναι η γενική συλλογιστική που ακολουθούμε. Το ποιες ακριβώς ασκήσεις, σε ποια ένταση και σε ποιο περιβάλλον μπορεί να κάνει κανείς, εξαρτάται από το επίπεδο σωματικής ικανότητας, την ικανότητα συνεννόησης που διαθέτει το άτομο καθώς και την αυτοπαρατήρηση του, έτσι ώστε να παραμένει ασφαλής.
Επίσης, εξαρτάται από τα χρήματα, που είναι ένας περιοριστικός παράγοντας. Για παράδειγμα από το αν έχει επιλέξει να κάνει ατομικό ή ομαδικό πρόγραμμα, στο σπίτι του ή σε ένα φυσικό περιβάλλον από τον θεραπευτή του, σε μία πισίνα κάνοντας κινησιοθεραπεία, ή έχει αποφασίσει να κάνει μια ευρύτερη γυμναστική, να πάει να παίξει ένα ατομικό άθλημα ή ομαδικό παιχνίδι. Μπορεί π.χ. το άτομο να βγει απλώς να περπατήσει έντονα, ακόμα και μόνος του ενδεχομένως και να δει τα αποτελέσματα της προσπάθειας. Σε κάθε περίπτωση, η ποικιλία των προγραμμάτων που μπορούν να συνδυαστούν για να φέρουν το μεγαλύτερο αποτέλεσμα είναι δυνατό να καθοριστούν μόνο από ένα επιστήμονα υγείας. Για να επιτύχει η παρέμβαση αυτή χρειάζεται ικανή χρονική δέσμευση, τρεις τουλάχιστον φορές την εβδομάδα επί διάστημα μηνών και με ποικιλία και εξέλιξη του προγράμματος ασκήσεων. Τα ψυχολογικά, κοινωνικά και ευρύτερα οργανικά οφέλη εγκαθίστανται και βελτιώνουν την ποιότητα ζωής μας και εκτείνονται από την ποιότητα του ύπνου, ως την διάθεση και την καθεαυτό σωματική ικανότητα και τον περιορισμό πόνων και δυσκινησίας που συνδέονται με την παχυσαρκία.
